Biurokracja, nieuczciwe firmy i brak planu finansowego – PAS komentuje reformę programu Czyste Powietrze
Czy reforma programu Czyste Powietrze posiada pewne luki? Część z nich wyszczególnia Polski Alarm Smogowy.
Redakcja Termomodernizacja
Podziel się
- Według Polskiego Alarmu Smogowego reforma programu Czyste Powietrze nie poprawi kwestii związanych z opóźnieniami.
- Ochrona beneficjentów również będzie niewystarczająca.
- Czy zaniechanie audytów energetycznych w programie Czyste Powietrze to dobry pomysł?
Polski Alarm Smogowy zauważa, że zaproponowana reforma nie rozwiązuje problemów związanych z powolną i zbiurokratyzowaną obsługą beneficjentów. Taka sytuacja w programie prowadzi do opóźnień w rozpatrywaniu wniosków i wypłatach dotacji. Reforma nie uwzględnia wdrożenia centralnego systemu informatycznego, który miałby przyspieszyć i zautomatyzować obsługę w szesnastu WFOŚiGW. Taki system, powiązany z Centralną Ewidencją Emisyjności Budynków, mógłby również skutecznie monitorować wyłudzenia i zawyżanie cen. Dodatkowo NFOŚiGW nie opracował jeszcze wzorów podstawowych dokumentów, które mogłyby skrócić czas rozpatrywania wniosków. W efekcie, po ponownym uruchomieniu programu, można spodziewać się, że problemy z opóźnieniami i zatorami finansowymi powrócą.
Ochrona beneficjentów przed nieuczciwymi firmami
PAS zwraca uwagę, że propozycja reformy nie zawiera kluczowego narzędzia chroniącego beneficjentów przed nieuczciwymi firmami – listy rekomendowanych wykonawców. Aby trafić na tę listę, firmy musiałyby spełniać określone przez NFOŚiGW minimalne wymagania i zobowiązać się do świadczenia usług w określonym standardzie. Beneficjenci mogliby zgłaszać nieodpowiednią jakość wykonanych usług, a firmy z licznymi negatywnymi opiniami mogłyby zostać usunięte z listy. Takie rozwiązanie sprawdza się w wielu krajach europejskich. Obecny system operatorów, zaproponowany przez NFOŚiGW, nie zapewnia jednak odpowiedniej ochrony przed nieuczciwymi firmami. Brakuje w nim mechanizmów gwarantujących bezstronność operatorów komercyjnych, co może prowadzić do faworyzowania określonych wykonawców lub sprzedawców. Wprowadzenie listy rzetelnych wykonawców, cen referencyjnych i kontroli przez urzędników gminnych mogłoby zmniejszyć to ryzyko. Bez tych narzędzi zagrożenie nadużyciami jest bardzo wysokie.
Problematyczna kwestia świadectw charakterystyki energetycznej
Organizacja krytykuje zmniejszenie wsparcia dla gospodarstw domowych na profesjonalną poradę energetyczną, która miała na celu określenie zakresu inwestycji. Do tej pory beneficjenci mogli otrzymać 1200 zł dotacji na audyt energetyczny, teraz kwoty zostały obniżone do 450 zł (podstawowy poziom wsparcia), 630 zł (podwyższony) i 900 zł (najwyższy poziom). Wprowadzono również wymóg oceny energetycznej przez eksperta zamiast audytu. Jednak NFOŚiGW nie przygotował jeszcze wytycznych dotyczących tej oceny, co budzi wątpliwości. Koszty audytu rynkowego są wyższe (około 1500 zł), co sprawia, że nowe wsparcie jest niewystarczające. Z kolei wprowadzenie obowiązku sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej po inwestycji ma na celu jedynie potwierdzenie oszczędności energii, ale większość świadectw jest tworzone przez firmy oferujące zautomatyzowane usługi, których wartość jest wątpliwa. Taki obowiązek jedynie zwiększy zyski firm zajmujących się wydawaniem świadectw od ręki a nie poprawi jakości programu.
Brakuje planu finansowego
PAS zwraca uwagę, że zarówno kierownictwo Ministerstwa Klimatu i Środowiska, jak i nowy zarząd NFOŚiGW, wskazywali na poważny błąd poprzedników, jakim było wprowadzenie programu Czyste Powietrze bez kilkuletniego planu finansowego. Taki plan powinien zawierać projekcję wydatków i przychodów oraz wskazanie źródeł tych przychodów. Mimo upływu roku od objęcia władzy przez nowy rząd, plan ten nadal nie został opracowany.
Źródło: PAS.
