Co dalej z Listą ZUM? Mamy komentarz branży

Pompy ciepła na liście ZUM – dużo kontrowersji i zmiany bez konsultacji z branżą

W 2024 roku, z pominięciem PORT PC i SPIUG, czyli stron porozumienia z poprzedniego roku, wprowadzono kolejne modyfikacje do regulaminu programu „Czyste Powietrze”. Wprowadzone zapisy spowodowały m.in.:

• sztuczne zawężenie listy modeli pomp ciepła kwalifikujących się do dofinansowania;
• obowiązek realizacji dodatkowych testów efektywności pracy urządzeń w warunkach niskotemperaturowych (np. dla ogrzewania podłogowego), mimo że nie wynikało to ani z porozumienia, ani z obowiązujących regulacji unijnych (w tym rozporządzeń dotyczących etykiet energetycznych ELD). Wymóg ten nie obowiązywał również w innych krajach członkowskich UE i wiązał się z istotnym wzrostem kosztów badań – nawet o 100% – bez rzeczywistego wpływu na jakość i potwierdzanie parametrów pomp ciepła.

PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska zgodnie oceniają, że nowe przepisy ograniczały konkurencyjność na rynku, faworyzując wybranych producentów i uderzając w pozostałe podmioty – zarówno z Polski, jak i z innych krajów europejskich. Zdaniem organizacji, takie działania były sprzeczne z zasadami sprawiedliwej konkurencji i utrudniały rozwój rynku pomp ciepła, który odgrywa kluczową rolę w polityce klimatycznej.

Ministerialna zapowiedź rezygnacji z kontrowersyjnego wymogu jest dowodem na zasadność interwencji środowiska branżowego i wskazuje na konieczność przestrzegania ustaleń wynikających z dialogu z sektorem. To także krok w stronę stabilnych i przewidywalnych warunków funkcjonowania rynku urządzeń grzewczych w Polsce.

Czy pompy ciepła na Liście ZUM są sprzedawane legalnie? Kwestia bazy EPREL

Organizacje zwracają również uwagę, że zmiany regulaminu listy ZUM ogłoszone w kwietniu 2024 roku zostały wprowadzone bez ich udziału i wiedzy, mimo że PORT PC i SPIUG były formalną stroną porozumienia. Według posiadanych informacji, w procesie wprowadzania dodatkowych zmian aktywnie uczestniczyła natomiast IGU OZE, co budzi poważne wątpliwości dotyczące transparentności konsultacji i równego traktowania wszystkich stron porozumienia.

PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska pozytywnie oceniają także kolejną najnowszą decyzję NFOŚiGW, o której poinformowano w korespondencji z Ministerstwa Klimatu i Środowiska − dotyczącą natychmiastowej zgodności produktów grzewczych nowo wprowadzanych na listę ZUM z bazą EPREL. Jednocześnie wyrażają stanowczy sprzeciw wobec przewidzianego przez NFOŚiGW długiego okresu weryfikacji produktów już znajdujących się na liście ZUM, który ma sięgać niemal do końca tego roku (do 15 grudnia 2025). 

Analiza prawna jednoznacznie wskazuje, że produkty, które są nieobecne w bazie EPREL, nie zostały legalnie wprowadzone do obrotu rynkowego i nie mogą być objęte dofinansowaniem. W związku z tym organizacje ponownie apelują o jak najszybsze usunięcie ich z bazy ZUM.

MKiŚ uznaje europejską certyfikację. Jakie pompy ciepła trafią na Listę ZUM?

Zmiany zapowiedziane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska dotyczą również respektowania w programie „Czyste Powietrze” europejskich certyfikatów jakości dla pomp ciepła: HP Keymark, EHPA Q i Eurovent. PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska, doceniając najnowszą decyzję o uznawaniu tych certyfikatów w trzech z czterech kategorii pomp ciepła, zarazem stanowczo apelują o pełne odblokowanie możliwości ich stosowania również dla największej i najważniejszej z punktu widzenia konsumenta kategorii pomp ciepła typu powietrze-woda przeznaczonych do ogrzewania budynków. Zwracają przy tym uwagę, że do chwili obecnej nie przedstawiono żadnych formalnych zastrzeżeń wobec tych znaków jakości.

HP Keymark, EHPA Q i Eurovent to uznane w całej UE systemy certyfikacji, które charakteryzują się istotnie wyższymi wymaganiami w zakresie kontroli jakości pomp ciepła niż te określone w dokumentach programu „Czyste Powietrze”. Brak ich uznania w Polsce narusza zasadę wzajemnego uznawania oraz stanowi istotną barierę dla uczciwej konkurencji na rynku urządzeń grzewczych, ograniczając w ten sposób ofertę konsumencką.

Mając na uwadze powyższe fakty, PORT PC, SPIUG oraz APPLiA Polska oczekują:

• pełnego wyjaśnienia okoliczności naruszenia porozumienia z grudnia 2023 roku,
• przywrócenia transparentności działań oraz równego traktowania wszystkich stron porozumienia,
• odblokowania możliwości uznawania europejskich znaków jakości także dla pomp ciepła typu powietrze-woda przeznaczonych do ogrzewania budynków,
• natychmiastowego usunięcia z listy ZUM produktów, które nie znajdują się w bazie EPREL

Jak zauważają organizacje, decyzja o wycofaniu się z dodatkowych wymogów badań jest właściwa, choć zdecydowanie spóźniona, ponieważ doprowadziła do wygenerowania dodatkowych zbędnych kosztów oraz do obciążenia dodatkową pracą wielu producentów pomp ciepła. PORT PC, SPIUG i APPLiA Polska oczekują od MKiŚ oraz NFOŚiGW podjęcia dalszych działań, które zapewnią pełną zgodność regulacji krajowych z przepisami unijnymi oraz zasadami uczciwej konkurencji – tak aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości.

Źródło: PORT PC, SPIUG, APPLiA Polska