Czyste Powietrze – potrzebne zmiany! Czy wzrośnie wysokość dotacji? 

• W ramach programu Czyste Powietrze można otrzymać do 136,2 tys. złotych, jeśli kwalifikujemy się do najwyższego poziomu dofinansowania.
• Od stycznia 2023 roku nie było zmian w kwestii progów dochodowych i maksymalnych kwot dotacji. Trzeba pamiętać, że w tym czasie kilkukrtonie zwiększała się płaca minimalna, co z pewnością ograniczyło liczbę osób, które mogą zostać beneficjentami. 
• Sześcioro parlamentarzysów wystosowało interpelację do resortu klimatu i środowiska z pytaniami o dalsze losy programu Czyste Powietrze. Wskazują na konieczność waloryzacji.

Program Czyste Powietrze to mechanizm wsparcia termomodernizacji w Polsce, który działa już od 2018 roku. Jego pierwotnym celem była walka z niską emisją, która odpowiada za powstawanie smogu. Przez większość czasu obowiązywania program skupiał się na wymianie źródeł ciepła, ale od ponad roku coraz głośniej mówi się o kompleksowej termomodernizacji, w której skład oprócz wymiany urządzenia grzewczego wchodzi przede wszystkim ocieplanie i wymiana stolarki okienno-drzwiowej. W 2023 roku zwiększono maksymalne kwoty dotacji i obniżono progi dochodowe, co w efekcie miało dopuścić do uczestnictwa w programie większą liczbę potencjalnych beneficjentów. 

Progi dochodowe i wzrost płacy minimalnej

Po półtorej roku pojawiają się głosy, że zarówno progi dochodowe, jak i wysokości dotacji powinny zostać zaktualizowane. Dzięki zmianom jeszcze większa liczba osób będzie mogła skorzystać z programu. Trzeba pamiętać, że w styczniu 2023 roku pensja minimalna wynosiła 3490 złotych. Od ubiegłego lipca wynosi ona 4300 złotych, czyli 810 złotych więcej. Zmiany następowały systematycznie w półrocznych interwałach, co powodowało, że z każdym kolejnym wzrostem płacy minimalnej kurczyła się liczba potencjalnych uczestników programu. Patrząc pod tym kątem, że aktualizacja byłaby urealnieniem zasad programu i osadzeniem go w panującym rynku pracy, to zmiany mają jak najbardziej sens. Co więcej, resort rodziny, pracy i polityki społecznej pracuje nad kolejną podwyżką, która ma wejść do 1 stycznia 2025 roku i wynosić 4626 złotych.

Obecny stan programu Czyste Powietrze

Jeżeli kwalifikujemy się do najwyższego poziomu dofinansowania, to możemy liczyć w programie Czyste Powietrze nawet na 135 tys. złotych + 1,2 tys. złotych na audyt energetyczny. Wówczas dotacja może wynosić 100% kosztów kwalifikowanych inwestycji (bez podatku VAT). Aktualne progi dochodowe wynoszą:

• podstawowy poziom dofinansowania – roczny dochód wnioskodawcy poniżej 135 tys. zł,
• podwyższony poziom dofinansowania – miesięczny dochód do 1 894 zł/os. w gospodarstwie wieloosobowym, miesięczny dochód do 2 651 zł w gospodarstwie jednoosobowym,
• najwyższy poziom dofinansowania – miesięczny dochód do 1 090 zł/os. w gospodarstwie wieloosobowym, miesięczny dochód do 1 526 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

Jak wyglądają maksymalne kwoty dofinansowania? To już zależy od przeróżnych czynników. Przede wszystkim od progów dochodowych, ale również od tego, czy termomodernizacja jest kompleksowa czy też nie, od opcji dofinansowania i od tego, czy w ramach przedsięwzięcia termomodernizacyjnego jest plan inwestycji w mikroinstalację fotowoltaiczną. Poniżej przedstawiamy szczegółowa rozpiskę, a tłumaczymy ją w materiale: 30 twarzy programu Czyste Powietrze.

Czyste Powietrze dyskryminuje jednoosobowe gospodarstwa domowe? 

Kto wyszedł z inicjatywą aktualizacji programu Czyste Powietrze? Otóż cztery posłanki i dwóch posłów partii Razem w składzie Daria Gosek-Popiołek, Maciej Konieczny, Paulina Matysiak, Dorota Olko, Joanna Wicha oraz Adrian Zandberg. W interpelacji poselskiej z dnia 27 czerwca zwracają oni uwagę między innymi na możliwe trudności, jakie mogą mieć osoby samotnie prowadzące gospodarstwo domowe w uzyskaniu dotacji na poziomie adekwatnym do ich potrzeb.

Zwracają oni szczególną uwagę na progi dochodowe. W przypadku poziomu podwyższonego różnica pomiędzy progami dochodowymi dla gospodarstw wieloosobowych a jednoosobowych to 757 zł. Dla najwyższego poziomu ta różnica to już tylko 436 zł. Osoby, które mieszkają samotnie w pojedynkę ponoszą wszystkie koszty stałe, co według interpelacji jest bardziej obciążające, niż uwzględniono to w wyliczonych progach dochodowych. 

„Grupa ta przy zbyt niskim poziomie określonego progu w większości przypadków zobowiązana będzie do finansowej partycypacji w inwestycji. W takich okolicznościach zmuszeni są z niej zrezygnować ze względu na brak zdolności kredytowych i możliwości opłacenia raty. W przypadku osób starszych są to głównie kobiety, których średnia długość życia jest wyższa, a średnia emerytura niższa niż w przypadku mężczyzn” – czytamy w interpelacji nr 3560.

Resort klimatu i środowiska (MKiŚ) odniósł się do interpelacji w następujący sposób. Rząd poinformował, że w czasie ostatnich dwóch miesięcy około 20% z prawie 11 tys. wniosków o podwyższony i najwyższy poziom dofinansowania złożonych w programie Czyste Powietrze dotyczyło jednoosobowych gospodarstw domowych. Osoby zamieszkujące samotnie stanowią więc znaczny odsetek beneficjentów programu. Czy planowane są w ich sprawie jakieś zmiany w regulaminie programu?

Co dalej z programem Czyste Powietrze?

MKiŚ poinformował, że aktualnie trwa analiza regulaminu pod kątem możliwych zmian, w tym również aktualizacji progów dochodowych. Jak jednak czytamy w odpowiedzi na interpelację podpisaną przez Sekretarza Stanu w MKiŚ Krzysztofa Bolestę:

„W chwili obecnej trudno jednak jednoznacznie wskazać ostateczne zmiany, jakie mogą zostać wprowadzone w ramach wymogów dla grup beneficjentów kwalifikujących się do poszczególnych części Programu”

W interpelacji poselskiej nr 3560 wymieniono także inne czynniki, które mogą być problematyczne dla potencjalnych beneficjentów. Na przykład wspomniana przez nas wcześniej kwestia waloryzacji dochodów. 

„Obecnie program zapewnia pewną waloryzację dochodów (2 lata wstecz), nie zapewnia jednak waloryzacji wycen objętych dofinansowaniem, które sporządzono w 2019 r. To sprawia, że siła nabywcza dofinansowania spada” – czytamy w interpelacji. 

Z kolei inną możliwą barierą może być przyznawanie tegorocznych dofinansowań na podstawie dochodów za rok 2022. W przypadku wielu osób może nie odzwierciedlać bieżącej sytuacji i nie reprezentować ich faktycznej zdolności do pokrycia kosztów inwestycji. 

„Ewentualna potrzeba aktualizacji maksymalnych kwot dotacji w ramach poszczególnych kosztów kwalifikowanych również obecnie jest przedmiotem analiz. Przed zakończeniem analiz nie można jednoznacznie określić, czy obowiązujące od 03.01.2023 r. maksymalne kwoty dotacji jako próg kwalifikowalności ulegną zmianie” – odpowiada Krzysztof Bolesta. 

Nie wiemy jednak, czy i jakie zmiany w Czystym Powietrzu planowane są na przyszłe lata. Program niedawno przeszedł sporą metamorfozę, która wywołała wiele kontrowersji. Od 14 czerwca nowe kotły na biomasę i pompy ciepła finansowane z Czystego Powietrza muszą być wybrane z listy Zielonych Urządzeń i Materiałów. Dodatkowo w razie instalacji pompy ciepła – wybór tego urządzenia grzewczego musi być poprzedzony obowiązkowym audytem energetycznym budynku. 

Źródło: sejm.gov.pl, czystepowietrze.gov.pl, globenergia.pl