Energia pierwotna i energia dostarczona – co oznaczają na świadectwie charakterystyki energetycznej?

Na nowo zaproponowanych świadectwach charakterystyki energetycznej budynku widnieją dwa rodzaje energii. To właśnie na ich podstawie mają być określane klasy energetyczne budynku. Mowa oczywiście o nieodnawialnej energii pierwotnej (EP) i energii dostarczonej netto (ED). Nie jest też tajemnicą, że dla wielu Polaków są to terminy dość enigmatyczne, dlatego w tym materiale przybliżymy najważniejsze informacje i postaramy się wyjaśnić najważniejsze wskaźniki na świadectwach charakterystyki energetycznej.


Podziel się
Aktualnie na świadectwach charakterystyki energetycznej znajduje się suwak, na którym zaznaczone jest zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną. Ponadto zaznaczona jest wartość graniczna dla obowiązujących warunków technicznych. Nowe świadectwa mają przynieść wprowadzenie klas energetycznych, na wzór tych ze sprzętów AGD. Mają być one określane na podstawie zapotrzebowania na energię pierwotną, a także na energię dostarczoną netto. Czym więc się one różnią?
Nieodnawialna energia pierwotna
To właśnie nieodnawialna energia pierwotna, a konkretnie zapotrzebowanie na nią jest aktualnie wyznacznikiem, czy budynek spełnia warunki techniczne. Wyrażana jest najczęściej za pomocą wskaźnika w kWh/(m2·rok). Ta jednostka oznacza ile energii potrzebne jest do ogrzania 1 m2 w ciągu roku.
Tym co ją wyróżnia i sprawia, że nie jest ona do końca czytelna dla części z nas jest to, że uwzględnia ona nie tylko zapotrzebowanie na energię budynku, ale również dodatkowe nakłady energii potrzebne na produkcję (wydobycie) paliwa, jego transport i magazynowanie. EP zależy od konstrukcji budynku i sposobu jego ogrzewania, jak i również w dużym stopniu również od rodzaju paliwa.
Kluczowy w określaniu EP jest współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej, oznaczany jako wi. Jego zadaniem jest przede wszystkim zróżnicowanie paliw grzewczych ze względu na ich odnawialność. Co więcej, uwzględnia on energię, która jest niezbędna do wykonania ww. czynności. Może więc na przykładzie.
Czym tak naprawdę jest energia pierwotna?
Weźmy jako przykład węgiel, który rząd sprowadził zza oceanu, aby zaspokoić popyt powstały wskutek embarga na surowce z Rosji. Energia pierwotna określa w przybliżeniu energię potrzebną do wydobycia węgla, jego transport, a także magazynowanie. Jest więc doliczana do energii, która wywiązuje się w kotle podczas spalenia węgla. Oczywiście nie da się wyliczyć idealnie EP dla każdej tony węgla, dlatego stosuje się pewne uproszczenie.
Uproszczenie polega na wykorzystaniu wspomnianego współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej. Każdy rodzaj paliwa charakteryzuje się inną jego wartością, ale dla ułatwienia szacunków przyjęto niezmienne wartości wewnątrz danego nośnika. Nie ma więc różnicy, czy węgiel jest sprowadzony z kopalni w Indonezji, czy też wydobyty w rodzimej kopalni - współczynnik jest taki sam. Jaki?
Współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej
Tak więc jego wartość jest najniższa dla mikroinstalacji fotowoltaicznej, energii pochodzącej z geotermii i energetyki wiatrowej - wynosi 0. Biomasa również jest zaliczana do OZE, ale aby wykorzystać ten zasób należy ją pozyskać, przewieźć, zmagazynować. To wszystko się składa na wi równe 0,2. Podobnie jest z biogazem.
Paliwa kopalne natomiast mają współczynnik większy od 1 - dlaczego? Odpowiedź jest prosta. Surowce kopalne są nieodnawialne same w sobie, a więc samo ich spalenie świadczy o tym, że spalając je wykorzystano w 100% tylko energię nieodnawialną. Po doliczeniu transportu i innych działań wychodzi, że trzeba dodatkowo dostarczyć energię ze źródeł konwencjonalnych np. ropę naftową w transporcie.

Źródło: MRiT.
- Zobacz również: Taktowanie pompy ciepła – czym jest i jak mu przeciwdziałać?
Czym jest energia dostarczona netto ED?
Energia dostarczona netto to różnica pomiędzy energią końcową dostarczoną a wyeksportowaną w odniesieniu do nośnika energii, obliczana na granicy systemu energii dostarczonej. Przybliżmy więc czym dokładnie one są.
Energia końcowa dostarczona - w jej skład wchodzą:
- energia elektryczna uzyskana z sieci elektroenergetycznych,
- ciepło uzyskane z sieci ciepłowniczych,
- chłód uzyskany z sieci centralnego chłodzenia,
- energia paliw.
Wyraża się ją w kWh/rok. Źródłem energii końcowej dostarczonej są dostawcy energii i paliw. Jak sama nazwa wskazuje - jest wykorzystywana łącznie z lokalną energią odnawialną (np. z mikroinstalacji fotowoltaicznej) do pokrycia zapotrzebowania na energię końcową w budynku lub części budynku.
Energia wyeksportowana - w jej skład wchodzą:
- energia elektryczna,
- ciepło lub chłód wytwarzane w budynku, części budynku lub jego bezpośrednim otoczeniu.
Także wyraża się ją w kWh/rok. Daje ona informację o energii, która nie jest wykorzystywana na pokrycie rocznej energii końcowej w budynku, a która jest odprowadzana do odpowiednio:
- sieci elektroenergetycznej,
- lokalnej sieci ciepłowniczej,
- lokalnej sieci centralnego chłodzenia.
Na poniższej grafice przedstawiono w jaki sposób należy interpretować poszczególne energie.

Źródło: MRiT.
Czego brakuje w nowym wzorze świadectwa?
W proponowanym wzorze świadectwa charakterystyki energetycznej budynku nie ma niestety wyjaśnienia czym jest zarówno energia pierwotna, jak i dostarczona netto. Część świadectwa informująca o wartościach EP i ED wygląda następująco:

Skoro świadectwo ma być kompleksową informacją nt. stanu energetycznego budynku, to powinno się w nim znaleźć także wyjaśnienie najbardziej kluczowych dla niego terminów. Ewentualnie powinno być poddane źródło, w którym tę wiedzę można uzyskać w przystępny dla człowieka spoza branży sposób. Samo wskazanie klasy energetycznej co prawda wyczerpie temat, ale nie uświadomi Polaków z czego ona wynika. Osoba posiadająca kocioł węglowy nie będzie zdawała sobie sprawy, że montaż pompy ciepła wywinduje jego budynek z klasy niespełniającej WT 2021 do klasy A czy B (z uwagi na różnice wartości współczynnika dla OZE i dla węgla).
Pamiętajmy, że nowe zasady będą wymagały przedstawienia świadectwa charakterystyki energetycznej budynku przy wynajmie i sprzedaży nieruchomości. Nietrudno zauważyć, że oznacza to wzrost wartości budynków, których klasa energetyczna będzie wysoka.
Opracowano na podstawie materiałów MRiT.
Polecane
Straty ciepła w budynku – skąd się biorą i kto próbuje nagiąć rzeczywistość?


Kiedy obowiązkowy jest audyt energetyczny, a kiedy świadectwo charakterystyki energetycznej?

