Aby precyzyjnie i formalnie ocenić efektywność energetyczną – standard energetyczny budynku, należy przeprowadzić audyt energetyczny. Audyt musi wykonać profesjonalny Audytor.
Uproszczoną i szacunkową ocenę efektywności energetycznej budynku może szybko, i bezpłatnie wykonać również przeciętny Kowalski. Zarówno ten mieszkający w budynku wielorodzinnym, jak i we własnym domu. W dalszej części artykułu dla określeń: “dom”, “mieszkanie”, “powierzchnia użytkowa” będzie używane jedno określenie - “lokal”.

Rodzaje standardów energetycznych

Istnieje kilka standardów energetycznych. Niektóre określono w ustawach “Warunki Techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”. W skrócie ‘WT’ z dodaniem roku ich wprowadzenia – np. WT2021 (poz. 1-3 w Bibliografii). Znane są inne, jeszcze bardziej wymagające od wymienionych standardy: NF40, NF15 czy też ZEB (budynki zeroenergetyczne) i nZEB (budynki blisko zeroenergetyczne). W artykule będą brane pod uwagę wyłącznie standardy i ich wymagania zawarte w WT2014, WT2017 i WT2021.

Co określają standardy energetyczne?

Standardy energetyczne określają maksymalną łączną ilość nieodnawialnej energii pierwotnej 'EP' potrzebnej do ogrzania 1 m² lokalu oraz ilość energii potrzebnej do przygotowania ciepłej wody użytkowej c.w.u. (na potrzeby prania, mycia, kąpieli itp.) dla jego mieszkańców przypadającą na 1 m2 tegoż lokalu.

Szacunkowa ilość energii do przygotowania c.w.u. dla 2-3 osób mieszkających w lokalu o powierzchni ok. 50 m² to 15÷20 kWh/(m2rok). Im lokal będzie miał większą powierzchnię to przy tej samej liczbie mieszkańców udział energii cieplnej dla c.w.u. przypadający na 1 m2 lokalu będzie malał. Kiedy lokal nie korzysta z energii pochodzącej z odnawialnego źródła energii (OZE) podana w WT2021 maksymalna wartość 'EP' jest zawsze większa od: ‘EK’ (energia końcowa – to ta, której ilość widzimy w rachunkach) i ‘EU’ (energia użytkowa – teoretycznie wystarczająca do ogrzania, c.w.u., wentylacji 1m2 lokalu).
Szczegółowy opis ‘EP’, ‘EK’, ‘EU’ i ich zależności można znaleźć w Bibliografii niniejszego artykułu (poz. 1-5, 23). Aby spełnić warunek nie przekroczenia maksymalnego zużycia ‘EP’ należy prawidłowo ocieplić budynek. Jeżeli wystarczająco skuteczne ocieplenie nie jest możliwe (np. w przypadku budynku zabytkowego, czy też budynku o niekorzystnej bryle i konstrukcji) – należy jak najwięcej korzystać z energii pochodzącej z OZE. Oddzielną kwestią jest sposób użytkowania budynku przez jego mieszkańców. Przykładowo:

• nieracjonalne przyzwyczajenia, jak np. otwieranie okien ogrzewanych klatek schodowych przez mieszkańców, którzy nieracjonalnie przygotowują się do wyjścia zimą z mieszkania. Zmiana zachowań mogłaby polegać w tym przypadku na zmianie kolejności przygotowania do wyjścia z mieszkania na zewnątrz budynku (np. założenie czapki, rękawiczek na parterze przy drzwiach wejściowych). Dotyczy to zwłaszcza starszych bloków, gdzie klatki schodowe były zaprojektowane jako ogrzewane – i takie po uwzględnieniu ocieplenia ścian zewnętrznych muszą nadal pozostać (chyba, że wewnętrzne ściany pomiędzy lokalami a klatką schodową zostaną właściwie ocieplone i/lub zmodernizowana instalacja c.o.)
• nieprawidłowe, zbyt długie wietrzenie mieszkań (zwłaszcza przy włączonych grzejnikach)
• nieuzasadnione lub nadmierne ogrzewanie piwnic, pomieszczeń technicznych, gospodarczych itp.

Podane w tabeli 2, w kolumnie 6 wartości 'EP' uwzględniają:

• energię potrzebną do ogrzania 1 m2 powierzchni użytkowej,
• straty ciepła powstałe w wyniku wentylacji pomieszczeń,
• energię potrzebną do przygotowania c.w.u. przypadającą na 1 m2 powierzchni użytkowej.

Ocena standardu energetycznego budynku

Ocenę jaki standard energetyczny spełnia budynek można przeprowadzić na trzy sposoby:

• najprostszy i najmniej dokładny – poprzez porównanie wielkości płaconej co miesiąc zaliczki na ogrzewanie lokalu z maksymalną, właściwą dla konkretnego standardu
• dokładny – poprzez obliczenie rzeczywistego kosztu energii zużywanej na ogrzanie 1 m2 lokalu
• najdokładniejszy – poprzez obliczenie ilości energii cieplnej zużytej do ogrzania 1 m2 lokalu

Najprostszy sposób określenia standardu energetycznego lokalu

Najprostszym sposobem jest porównanie wielkości miesięcznej zaliczki/kwoty potrzebnej na opłacenie ogrzewania powierzchni 1 m² lokalu z wielkością maksymalną – właściwą dla standardu energetycznego. Wartości maksymalne dla sezonu grzewczego 2021/2022 podane są w tabeli 1, w kolumnie 1.

Cenę energii cieplnej przyjęto równą 76,50 zł/GJ. Jest to uśredniona cena energii dostarczanej przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Kielcach w sezonie grzewczym 2021/2022 uwzględniająca wszystkie opłaty, stałe jak i zmienne. Cenę tę należy porównać z ceną ciepła w sezonie 2021/2022. Jeżeli cena ciepła będzie mniejsza niż 76,50 zł/GJ to podane w tabelach 1 i 2 kwoty maksymalne należy proporcjonalnie zmniejszyć. Jeżeli większa to je proporcjonalnie zwiększyć. Jeżeli zaliczka na ogrzewanie jest nieprawidłowo wyliczona (duże dopłaty lub nadpłaty przy rozliczaniu sezonu grzewczego) to określenie standardu może być niedokładne.

Należy mieć również na uwadze, że podane w tabeli 1 kwoty maksymalne są zawyżone dla ostatnich zim, które były przecież łagodne. Wymagania WT2014, WT2017, WT2021 zostały opracowane dla zim “jak za dawnych lat” czyli takich kiedy temperatura na zewnątrz bywała od -24^oC do -16^oC (zależnie od strefy klimatycznej).

Dokładny sposób określenia standardu energetycznego lokalu

Drugim sposobem określenia standardu energetycznego lokalu jest obliczenie rzeczywistego kosztu energii cieplnej zużywanej na ogrzanie 1 m² lokalu. Można to zrobić korzystając z “rozliczenia kosztów ogrzewania” przygotowanego po zakończonym sezonie grzewczym przez Spółdzielnię/Zarządcę nieruchomości. W rozliczeniu tym powinien być podany całkowity koszt ogrzewania budynku, łączna powierzchnia lokali i koszt przypadający na konkretny lokal. Miesięczny koszt ogrzania 1 m2 oblicza się dzieląc całkowity koszt ogrzewania budynku/lokalu przez powierzchnię użytkową budynku/lokalu, a uzyskany wynik dzieli przez 12 (miesięcy). Znając miesięczny koszt ogrzewania 1 m2 lokalu w sezonie 2021/2022 należy go porównać z maksymalnym kosztem w tabeli 1, kolumna 1 i odpowiadającym mu standardem. Jeżeli w rozliczeniu sezonu grzewczego podany jest również koszt 1 GJ energii cieplnej to należy go porównać z ceną 76,50 zł/GJ. Jest to uśredniona cena energii dostarczanej przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Kielcach w sezonie grzewczym 2021/2022 uwzględniająca wszystkie opłaty stałe jak i zmienne. Jeżeli cena ciepła będzie mniejsza niż 76,50 zł/GJ to podane w tabelach 1 i 2 kwoty maksymalne należy proporcjonalnie zmniejszyć. Jeżeli większa to je proporcjonalnie zwiększyć.

Najdokładniejszy sposób określenia standardu energetycznego lokalu

Najdokładniejszy sposób przeprowadzenia obliczeń polega na obliczeniu zużytej energii cieplnej przypadającej na 1 m² lokalu. Aby to zrobić należy skorzystać z faktur dostawcy ciepła lub wskazań ciepłomierza (jeżeli lokal takowy posiada). Z faktur należy odczytać i zsumować ilość zużytej energii cieplnej (zazwyczaj podawanej w GJ). W przypadku posiadania ciepłomierza porównać jego ‘roczne’ odczyty. Następnie roczne zużycie podane w 'GJ' podzielić przez powierzchnię użytkową budynku (lokalu). Otrzymaną wartość pomnożyć przez 1 000 000 – wówczas uzyska się zużycie energii cieplnej w 'kJ' przypadające na 1 m² powierzchni użytkowej rocznie. Następnie uzyskany wynik podzielić przez 3 600 – wówczas uzyska się zużycie energii cieplnej w 'kWh/(m²rok)'. Znając ilość zużywanej energii cieplnej należy ją porównać z wartościami przedstawionymi w tabeli 1, kolumna 2. Podane w tabeli 1 wartości maksymalne są obliczone poprzez odjęcie od 'EP' (tabela 2 kolumna 6, kolorowe tło) energii potrzebnej do przygotowania c.w.u. czyli o ok. 15÷20 kWh/(m2rok).

W przypadku występowania “niewłaściwego zachowania” niektórych mieszkańców, nieszanujących ciepła każda wykonana ocena efektywności energetycznej będzie obarczona błędem. Podane w tabeli 2 wartości 'EP' są określone dla “dawnych” zim kiedy to jako zewnętrzną temperaturę projektową przyjmuje się od -24^oC do -16^oC. Stąd dla ostatnich “ciepłych” zim rzeczywiste zużycie energii cieplnej w 'kWh/(m²rok)' przypadające na 1 m² powierzchni użytkowej (mieszkania) powinno być zdecydowanie niższe niż to z tabeli 1 – uwzględniające przygotowanie c.w.u. w wysokości 15÷20 kWh/(m²rok).

Tabela 2 przedstawia także zmniejszenie na przestrzeni lat wartości dopuszczalnego współczynnika przenikania ciepła 'U' (dawniej 'k') dla wszystkich rodzajów budynków. Inaczej mówiąc zwiększanie wymaganej efektywności energetycznej budynków. Na przestrzeni ostatnich 60-ciu lat wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych wzrosły ponad siedmiokrotnie a dla dachów i stropodachów prawie sześciokrotnie.
Wyraźnie w niej widać jaka jest “przepaść energetyczna” pomiędzy budynkami starymi a współcześnie wznoszonymi czy też prawidłowo termomodernizowanymi.

Po określeniu jakie wymagania spełnia budynek można ocenić czy są one zgodne ze standardem i wymaganiami obowiązującymi w roku jego wzniesienia lub chwili jego termomodernizacji. W efekcie przeprowadzonej analizy nasuwają się pytania:

- jak to jest możliwe, że niedawno wybudowany lub ocieplony budynek zużywa więcej energii niż podano w tabeli 1, kolumna 2, albo zaliczka na ogrzewanie 1m² lokalu jest większa niż maksymalny koszt - tabela 1, kolumna 1 – tj. nie spełnia współczesnych wymagań?
- z czego wynika wysokie zużycie energii cieplnej?
- co można zrobić aby poprawić tą sytuację?

Jeżeli budynek został wzniesiony przed rokiem 2014 i nie był później ocieplany nie będzie spełniał wymagań WT2014 ÷ WT2021. Jeżeli był wzniesiony lub ocieplony po 2014 roku i nie spełnia wymagań standardu obowiązującego w roku wzniesienia/ocieplenia – oznacza to, że prawdopodobnie wykorzystano nieodpowiednie materiały, i/lub projektant i/lub wykonawca zrealizował roboty z nienależytą starannością.

Nadmienić także należy, że aktualne wymagania odnośnie efektywności energetycznej budynków były znane fachowcom od 2013 r. WT2014 zostały opublikowane w dn. 2013.08.13 (poz. 1) – już wtedy można było stosować zasady i wymagania cieplne WT2017 ÷ WT2021. Funkcjonowały również dyrektywy UE (poz. 14-15). Roboty ociepleniowe powinny były być wykonane zgodnie z ówcześnie obowiązującymi wymaganiami określonymi w WT (poz. 1-2), Prawie Budowlanym (poz. 6-7) i w innych aktach prawnych. Jednym z tych aktów prawnych jest ustawa "O charakterystyce energetycznej budynków" (poz. 8) z dnia 2014.08.14 obowiązująca od 2015.03.09 – nowelizowana w 2021r. i 2022 r. (poz. 9-10). Oprócz spełnienia obowiązujących wtedy wymagań formalno-prawnych roboty ociepleniowe powinny były być wykonane zgodnie z najlepszą ówczesną wiedzą budowlaną oraz z należytą starannością.

Co mówią najnowsze przepisy? Ustawa “O charakterystyce energetycznej budynków”.

Na uwagę zasługują także zapisy znowelizowanej ustawy “O charakterystyce energetycznej budynków”. Zgodnie z nią od dnia 28 kwietnia 2023 r. obowiązywać będą sankcje (czego wcześniej nie było) za niespełnienie wymagań ww. ustawy. W dokumencie czytamy: „w przypadku sprzedaży budynku (części budynku) lub lokalu zbywca będzie obowiązany przekazać nabywcy świadectwo charakterystyki energetycznej przy sporządzaniu aktu notarialnego umowy zbycia prawa własności albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Fakt przekazania świadectwa zostanie odnotowany w akcie notarialnym. W razie nieprzekazania tego dokumentu notariusz pouczy podmiot obowiązany do jego przekazania o karze grzywny za niewykonanie tego obowiązku.” (poz. 10). Jeżeli natomiast nieruchomość będzie wynajmowana, wówczas będzie konieczne przekazanie najemcy kopii lub wydruku świadectwa charakterystyki energetycznej nieruchomości/lokalu (w zależności od tego co będzie przedmiotem najmu).
Świadectwa energetyczne wykonują osoby wykazane na liście Ministerstwa Rozwoju i Technologii (poz. 12). Więcej informacji o wymaganiach znowelizowanej ustawy znaleźć można w przepisach (poz. 10-11). Co więcej, tak, jak w 2013 roku było wiadome, jakie wymagania będą obowiązywały od 2021 r., tak dzisiaj są znane przyszłe wymagania, które będą obowiązywały za kilka, kilkanaście lat. Tendencja wskazuje aby:

• wszystkie formy energii zużywanej przez budynek/lokal były opomiarowane. Zasady opomiarowania zużycia ciepła i c.w.u. reguluje rozporządzenie z dn. 7 grudnia 2021 r. “W sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach” (poz.13).
• zużycie energii pierwotnej było minimalizowane nawet do zera zaś wykorzystanie energii odnawialnej maksymalizowane. Zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej 2018/844/UE zmieniającą dyrektywy: 2010/31/UE i 2012/27/UE – wprowadzono wymóg aby od 2021 r. wszystkie nowe budynki w UE były budowane w standardzie nZEB – niemal zeroenergetycznym (od 2019 r. budynki będące własnością i zajmowane przez instytucje publiczne). Gdzie niemal zerowa lub bardzo niska ilość energii powinna być w bardzo znacznym stopniu pokrywana przez energię ze źródeł odnawialnych, w tym energię odnawialną wytwarzaną na miejscu lub w pobliżu (poz.16-17). Jak dotąd takie kryteria termomodernizacji budynków zostały zidentyfikowane w 13 krajach i regionach, ale definicje zostały określone tylko w 8 (Austria, Cypr, Republika Czeska, Dania, Francja, Łotwa, Litwa, Region Stołeczny Brukseli) (poz.18).
• zgodnie z dyrektywą 2018/844/UE do roku 2050 wszystkie budynki (także te wybudowane wcześniej, np. pod koniec XX wieku) mają spełniać wymagania standardu nZEB
• 14 marca 2023 Parlament Europejski przyjął projekt nowelizujący dyrektywę 2018/844/UE. Przykładowo: od 2028 roku zeroemisyjne mają być wszystkie nowe budynki w Unii Europejskiej. Budynki należące do władz publicznych lub przez nie wykorzystywane mają być zeroemisyjne już od 2026 roku. Warunkiem decydującym o stosowaniu ww. wymagania ma być “wykonalność pod względem technicznym i ekonomicznym”. Ostateczny tekst przepisów, które wejdą w życie, Parlament Europejski będzie negocjować z Radą UE.
• zgodnie z przyjętymi przez Parlament Europejski w dniu 14 marca 2023 r. poprawkami do dyrektywy 2018/844/UE poz. 24 państwa UE wprowadzą zunifikowaną klasyfikację energetyczną budynków w postaci klas od A do G. Przy czym klasa G ma obejmować 15% najmniej efektywnych budynków. Poprawki pozwalają państwom na wprowadzenie klasy A+, określają ramy czasowe dla poprawienia efektywności energetycznej istniejących budynków. Przykładowo: zgodnie z art. 9, pkt. 1a, c) „Państwa członkowskie zapewniają, aby: … budynki mieszkalne i moduły budynków osiągnęły najpóźniej:
  -(i) od dnia 1 stycznia 2030 r. – co najmniej klasę charakterystyki energetycznej E; oraz
  -(ii) od dnia 1 stycznia 2033 r. – co najmniej klasę charakterystyki energetycznej D.” (poz.24)
  Poprawki dyrektywy zostały przekazane do komisji właściwej w celu przeprowadzenia negocjacji międzyinstytucjonalnych
• zgodnie z najnowszym projektem rozporządzenia “W sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej” (poz.23) mają być realizowane postanowienia poprawionej w marcu 2023r. dyrektywy 2018/844/UE. W projekcie przedstawiono klasyfikację energetyczną poszczególnych rodzajów budynków ze względu na zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną – EP. Wymagania dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego przedstawia tabela 3.

Zgodnie z informacjami z Ministerstwa Rozwoju i Technologii nowe rozporządzenie będzie obowiązywać w 2024 r. Tak więc decydując się dzisiaj na termomodernizację istniejących budynków czy zakupy nowobudowanych nieruchomości należy mieć na uwadze nadchodzące wymagania i możliwości ich spełnienia w przyszłości (poz. 19). Nie należy wykonywać remontów, ociepleń w sposób uniemożliwiający lub niepotrzebnie podnoszący koszt przyszłych robót modernizacyjnych (instalacji c.o., elektrycznej, wentylacji, rekuperacji, przyłączenia źródeł energii odnawialnej).
Jak widać prawidłowe ocieplenie budynku/mieszkania ma duże, a z biegiem czasu będzie miało coraz większe znaczenie (poz.10). Kupując urządzenie AGD kierujemy się jego: ceną, trwałością i efektywnością energetyczną. Moim zdaniem wkrótce podobnie będzie z nieruchomościami.
Jako urodzony optymista widzę w tym miejscu szansę. Skoro w istniejących budynkach tak dużo energii się traci – to oznacza, że można jej sporo zaoszczędzić i znacząco obniżyć koszty ogrzewania. Każdy z nas po porównaniu wysokości swojej zaliczki na c.o. lub obliczeniu ilość energii zużywanej na ogrzanie 1m² mieszkania/powierzchni użytkowej budynku – będzie miał świadomość ile w przybliżeniu może zaoszczędzić.
Jak na wstępie napisano precyzyjną i formalną ocenę efektywność energetyczna budynku (audyt energetyczny) może przeprowadzić Audytor. Dokładną ocenę efektywności energetycznej może wykonać technik budownictwa (poz. 20). Kiedy studiowałem (dawno temu) obliczenia przenikalności cieplnej, izolacyjności przegród wykonywałem na czwartym semestrze. Numeryczne obliczenia mostka termicznego ówcześnie nowo opracowanym przez ITB programem MES jeszcze dla MS-DOS na semestrze siódmym. Od tego czasu oprogramowanie dla budownictwa i technika komputerowa uczyniły ogromny postęp. Tak więc dla techników czy inżynierów budownictwa nie jest to nic nowego ani skomplikowanego.

Bibliografia:
stan prawny i aktualność odnośników – marzec 2023 r.

1. Warunki Techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 2014, Dz.U. 2013 poz. 926 z dn. 2013.08.13.
2. Warunki Techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 2021, Dz.U. 2019 poz. 1065 z dn. 2019-06-07 tekst jednolity.
3. Warunki Techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 2022, Dz.U. 2022 poz. 1225 z dn. 2022-06-09 tekst jednolity.
4. Węglarz Arkadiusz dr inż. Standardy energetyczne budynków - co to takiego? budujemydom.pl
5. Firląg Szymon dr inż. Wskaźnik EP. Jak rozwiązania instalacyjne wpływają na wskaźnik energii pierwotnej budynku. muratorplus.pl.
6. Prawo Budowlane 2020, Dz.U. 2020 poz. 1333 tekst jednolity.
7. Prawo Budowlane 2021, Dz.U. 2021 poz. 2351 tekst jednolity.
8. O charakterystyce energetycznej budynków, Dz.U. 2014 poz. 1200 z dn. 2014-08-29. 
9. O charakterystyce energetycznej budynków, Dz.U. 2021 poz. 497 z dn. 2021-03-18 tekst jednolity 
10. O zmianie ustawy o charakterystyce energetycznej budynków oraz ustawy – Prawo budowlane, Dz.U. 2022 r. poz. 2206 z dn. 2022-10-27.
11. Aneta Malan-Wijata: Ustawa o charakterystyce energetycznej budynków zmiana przepisów. Inżynier Budownictwa Newsletter 2022.12.07.
12. Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków, Wykaz osób uprawnionych do wykonywania świadectw energetycznych.
13. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. W sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach. Dz. U. 2021 poz. 2273.
14. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Dz. Urzędowy UE, L 153/13 z dn. 2010.06.18.
15. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE. Dz. Urzędowy UE, L 315/1 z dn. 2012.11.14.
16. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/844/UE zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej. Dz. Urzędowy UE, L 156/75 z dn. 2018.06.19 
17. Maciej Robakiewicz dr inż.: Nowa dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. IZOLACJE 11-12/2018.
18. Firląg Szymon dr inż., Kaliszuk-Wietecka Agnieszka, Węglarz Arkadiusz dr inż. Głęboka termomodernizacja budynków. IZOLACJE 11/12/2020.
19. Paweł Lachman, Jarosław Guzal: Efektywność energetyczna wymusza zmiany w budownictwie. IZOLACJE 11/12/2020.
20.  Mirski Jarosław Z., Łącki Krzysztof: Budownictwo z Technologią cz. 2 WSiP – podręcznik dla technikum budowlanego.
21. Garecki Mariusz dr inż.: Nowe wymagania w zakresie izolacyjności przegród budowlanych w systemach ETICS - kierunki zmian, IZOLACJE 5/2015.
22. Krause Paweł dr inż., Steidl Tomasz dr inż., Wojewódka Dominik dr inż.: Potencjał zmniejszenia energochłonności budynków wielkopłytowych, Grupa STEKRA.
23. Projekt rozporządzenia w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej z dn. 2023.01.30 PREKONSULTACJE
24. Poprawki przyjęte przez Parlament Europejski w dniu 14 marca 2023 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Parlament Europejski teksty przyjęte 14 marca 2023 r.