Który opał jest najtańszy w 2024 roku – węgiel, pellet czy drewno? Nie jest to takie oczywiste

Już niebawem rozpocznie się sezon grzewczy, co oznacza ostatni dzwonek, żeby zaopatrzyć się w niezbędny opał. Niektórzy z nas zastanawiają się z kolei nad nowym źródłem ciepła na pellet czy drewno, chcąc pozbyć się nieefektywnego kotła. Oczywiście można wziąć cenę węgla, pelletu i drewna i ze sobą porównać – nie będzie to miało jednak większego znaczenia. Jak więc do tego podejść? Na co zwrócić uwagę?

Co trzeba wiedzieć o wartości opałowej?

Jaka jest główna i z energetycznego punktu widzenia najważniejsza różnica pomiędzy wszystkim rodzajami paliw? Każde z nich ma inną wartość opałową, czyli ilość energii, która jest w niej zmagazynowana. Ta w przypadku paliw stałych zależy od wielu czynników, do których możemy zaliczyć:

• Zawartość wilgoci

Wilgotność paliwa ma kluczowy wpływ na jego wartość opałową. Im więcej wody zawiera paliwo stałe, tym więcej energii zużywane jest na jej odparowanie podczas spalania, co obniża efektywność procesu. Dlatego paliwa suszone, np. sezonowane drewno, mają wyższą wartość opałową niż świeże. Nie trzeba tu więcej dodawać – wszyscy raczej zgodzimy się, że mokre rzeczy się nie palą.

• Zawartość popiołu i zanieczyszczeń

Popiół to materiał, który nie ulega spaleniu. Jego skład zależy od rodzaju paliwa, ale wśród związków tworzących popiół możemy wymienić: tlenki krzemu, glinu, żelaza, wapnia, magnezu, potasu i sodu. Wysoka zawartość popiołu w paliwie oznacza niższą wartość opałową, ponieważ część masy paliwa nie przyczynia się do produkcji energii. Wysokopopiołowe paliwa, jak węgiel brunatny czy słabo jakościowe biopaliwa, są mniej gęste energetycznie. Przykładowo węgiel brunatny z Bełchatowa ma wartość opałową “nie mniejszą niż 7,74 MJ/kg”. Dla porównania węgiel kamienny ma ok. 25 MJ/kg.

• Zawartość substancji lotnych

Substancje lotne to te, które ulegają spaleniu lub odparowaniu przy niższych temperaturach, zanim paliwo osiągnie pełną temperaturę spalania. Paliwa z wyższą zawartością substancji lotnych, takie jak węgiel brunatny czy niektóre rodzaje biomasy, mogą mieć mniejszą wartość opałową niż bardziej skondensowane formy węgla kamiennego czy antracyt. Względnie złe parametry jakościowe węgla brunatnego sprawiają, że nie wykorzystuje się go jako paliwa grzewczego. Podobnie w przypadku mokrej biomasy. 

• Gęstość paliwa

Na co może wpływać gęstość paliwa? Przede wszystkim na ilość energii, jaką można uzyskać z jednostki objętości. Paliwa o większej gęstości mają zwykle wyższą wartość opałową w przeliczeniu na jednostkę objętości niż paliwa lżejsze. 

Jakie wartości opałowe możemy przyjmować?

Wiemy, od czego zależy wartość opałowa. W przypadku paliw grzewczych – zwłaszcza drewna – trudno mówić o jednolitym rozkładzie energii zakumulowanej w jednostce masy czy objętości. Inną wartość opałową będzie miała kora, a inną pozostałe części opału. Co więcej, kupując drewno, często nie mamy dostępu do informacji, jaką ma kaloryczność. Przy zakupie węgla czy pelletu o tę wiedzę łatwiej. Można jednak z powodzeniem stosować wartości książkowe. Są one pewnym przybliżeniem, ale pozwalają na porównanie różnych gatunków drewna między sobą. Poniżej podamy widełki dla poszczególnych paliw, jakimi możemy śmiało się posługiwać. Pamiętajmy, że wartości dla opału, który kupujemy, mogą być inne. 

• węgiel kamienny – 24-26 MJ/kg
• pellet drzewny – 16-20 MJ/kg
• drewno (buk) – 15-18 MJ/kg

Ponadto paliwa kupuje się w różnych jednostkach. Pellet i węgiel zazwyczaj w złotych za tonę, ale już drewno w złotych za metr przestrzenny. Wartości opałowe dla paliw stałych podaje się zazwyczaj w MJ/kg. Oznacza to, że trudno tak naprawdę stwierdzić, czy drewno wychodzi taniej, czy może drożej. Do przeliczenia ilości drewna z metrów przestrzennych potrzebujemy gęstości drewna (my do obliczeń założyliśmy 700 kg/m³). Potrzebny jest także specjalny przelicznik, który uwzględnia puste przestrzenie w poukładanych stosach drewna, dzięki któremu możemy policzyć, ile kupimy drewna w m³. Z reguły przyjmuje się 0,7. Należy to rozumieć, że 1 mp to 0,7 m³.

• Zobacz również: Zaległości i finansowanie – jak wygląda realizacja programu Czyste Powietrze?

Koszt za 1 MWh energii zawartej w paliwach stałych. Jak wypadają węgiel, pellet i drewno?

Teraz możemy przejść do właściwej części, czyli policzyć, ile tak naprawdę kosztuje energia w używanym przez nas paliwie w porównaniu z innymi paliwami stałymi. Do tego są nam potrzebne uśrednione aktualne ceny. Mogą się one oczywiście różnić się w zależności od miejsca zakupu.

• węgiel kamienny – 1 550 zł/t
• pellet – 1 100 zł/t
• drewno – 400 zł/mp → 1000 zł/t

Uwzględniając powyższe wartości opałowe i uśrednione ceny paliw grzewczych, obliczyliśmy, ile kosztuje 1 MWh energii. Który opał wychodzi najtaniej? Jest wśród nich jeden lider.

Konkretnie mówiąc, chodzi o drewno. Koszt 1 MWh w drewnie kosztuje w przybliżeniu 163-196 zł. Za tę samą ilość energii, kupując pellet, wydamy 198-248 zł. Podobnie wychodzi węgiel, za który zapłacimy 215-233 zł/MWh. Pamiętajmy, że są to wartości uśrednione, a także o tym, że nigdzie nie kupimy węgla na mega - czy kilowatogodziny. Taka wiedza jednak pozwala nam na szersze spojrzenie na ogrzewanie budynku i zwróci uwagę na ważną rolę wartości opałowej. Dobrze to widać w przypadku pelletu, gdzie różnica między górną, a dolną granicą typowych wartości opałowych może zwiększyć koszt 1 MWh energii o 50 zł. Warto mieć to na uwadze, bo koniec końców kupujemy energię, która jest zmagazynowana w paliwie.