Od pięciu lat w Polsce funkcjonuje program Czyste Powietrze, który przede wszystkim wspiera wymianę źródła ciepła, a także modernizacje budynków. To kompleksowy mechanizm, a jego nadrzędnym celem jest zwiększanie efektywności energetycznej polskiego budownictwa jednorodzinnego. Na ten cel wyasygnowano aż 103 mld zł na lata 2018-2029. Jesteśmy mniej więcej w połowie trwania programu i dotychczas wypłacono z tej kwoty zaledwie 6,83 mld zł (stan na 1 września br.).

Niezadowalający wynik programu Czyste Powietrze

Wiele środowisk wskazywało, że program ten nie przyniósł zamierzonych skutków. Rok temu Najwyższa Izba Kontroli zajęła następujące stanowisko:

“Zdaniem Izby przy takim tempie realizacji programu kluczowego dla poprawy jakości powietrza w Polsce, na osiągnięcie zaplanowanych efektów trzeba będzie poczekać cztery lata dłużej, niż planowano - do 2033 roku” - czytamy w raporcie. 

Raport wydano w październiku 2022 roku. Wówczas to podpisano umowy tylko na 4,2 mld zł, czyli przez ostatnie 11 miesięcy zwiększono tę kwotę o 2,6 mld zł, co jest dużym postępem. W budżecie jest jeszcze ponad 96 mld zł, więc jest jeszcze pole do popisu przed programem Czyste Powietrze. Czy uda się te środki wyczerpać? Zobaczymy. Szerzej nt. zarzutów NIK pisaliśmy w artykule Raport NIK ws. programu Czyste Powietrze – czy zarzuty są zasadne? Co zmieni się w programie?

Czy w tym roku możemy spodziewać się podobnego raportu? Wydaje się, że nie - zwiększenie zainteresowanie jest proste do zaobserwowania. Co przekonało niezdecydowanych? Przede wszystkim podniesienie maksymalnych kwot dofinansowania. 

“Od 3 stycznia 2023 r. wdrożono zmiany w Programie Czyste Powietrze, które wprowadzają m.in. wyższe poziomy dofinansowania. Obecnie w najwyższym poziomie dofinansowania na kompleksową termomodernizację i wymianę kopciucha można otrzymać nawet do 136 200 zł bezzwrotnej dotacji” - czytamy w komunikacie z okazji Międzynarodowego Dnia Czystego Powietrza.

Warto przypomnieć, że NFOŚiGW prowadzi także inne programy, których celem jest ochrona jakości powietrza. Są to przede wszystkim:

• Ciepłe Mieszkanie - dofinansowanie do wymiany źródła ciepła i termomodernizacji w budynkach wielorodzinnych,
• Moje Ciepło - dotacja do pomp ciepła dla nowego budownictwa,
• Mój Prąd - dotacja do fotowoltaiki, ale również magazynów energii, pomp ciepła i kolektorów słonecznych,
• Mój Elektryk - dopłata do leasingu samochodu elektrycznego,
• Zielony Transport Publiczny - finansowe wsparcie zakupu autobusów i trolejbusów na zeroemisyjne źródła zasilania,
• pozostałe programy: Klimatyczne Uzdrowiska, Nowa Energia, Agroenergia, Energia dla Wsi.

Celowa pomoc dla najbardziej potrzebujących

Nie jednak kwoty powinny robić wrażenie, ale pewna kwestia, którą ciężko oddać poprzez statystyki. Co nam z miliardów złotych dotacji, jeśli będą one trafiały do kogokolwiek? Aktualnie najważniejsze jest trafić do najbardziej potrzebujących. Często o tym piszemy przy okazji wprowadzanego przez NFOŚiGW systemu operatorów w programie Czyste Powietrze. Pierwszy pilotaż rozpoczął się w województwie małopolskim, a drugim pisaliśmy ostatnio w artykule Operatorzy w programie Czyste Powietrze na Warmii i Mazurach!

Niestety, ale nie wszystkie gminy postanowiły dołączyć do pomocy przy realizacji programu. Aktualnie wspierających gmin, mających możliwość prowadzenia punktów konsultacyjno–informacyjnych ze wsparciem finansowym NFOŚiGW, jest 86%. Odpowiada to liczbie 2127 samorządów. Zachęcamy resztę urzędów gminnych do podpisania porozumienia i wsparcia termomodernizacji budynków w Polsce. 

To dzięki działaniom u podstaw możliwe jest stworzenie w Polsce czystego powietrza. Pozytywne jest, że zmienia się podejście ludzi do tej kwestii. Coraz więcej z nas zwraca uwagę, że komfortowe jest oddychanie niezanieczyszczonym powietrzem. To proces ewolucyjny, niektórzy potrzebują więcej czasu, aby zaakceptować, że ochrona zdrowia ludzi, środowiska i atmosfery jest sprawą priorytetową w dzisiejszych czasach. Pamiętajmy, żeby nie mylić smogu i innych form zanieczyszczonego powietrza z globalnym ociepleniem. Dlaczego? Bo w żadnym wypadku nie możemy zakwestionować ich istnienia - je po prostu widać jak na gołej dłoni. Pyły osiadają na przystankach, parapetach i samochodach. Koniec końców dostają się również do naszych dróg oddechowych. To, że przy okazji wymiany źródła ciepła i termomodernizacji łagodzimy skutki efektu cieplarnianego to tylko kolejny pozytyw zatroszczenia się o nasze powietrze, dzięki któremu wszyscy żyjemy. 

Źródło: Program Czyste Powietrze.