Nie będzie obowiązkowych remontów! EPBD i krajowy plan renowacji budynków

• Do członków UE należy wybór obszarów wymagających termomodernizacji. Nie będzie więc narzuconego obowiązku modernizacji budynków. 
• Krajowy plan renowacji budynków to strategia, według której modernizowane będą budynki w Polsce i w innych krajach Unii.
• Do 31 grudnia 2025 roku Polska musi przedstawić projekt planu renowacji budynków. Po ocenieniu przez Komisję mamy czas do końca 2026 roku, aby je zatwierdzić lub uzasadnić ich odrzucenie. Docelowo od 2027 roku krajowe plany renowacji budynków mają wejść w życie.

Z początku głośno było o obowiązkowych remontach, które wprowadzi dyrektywa o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD). Niemniej jednak z biegiem czasu okazało się, że Unia Europejska wycofała się z tego pomysłu. Ponadto uznano, że każde z państw członkowskich powinno mieć prawo do stworzenia własnej strategii. To lepsza decyzja niż stworzenie odgórnego modelu, który byłby zarządzany centralnie z Brukseli. Dzięki temu działania modernizacyjne będą mogły być lepiej zaplanowane, przynosząc w efekcie redukcję emisji i zużycia paliw kopalnych. W tym miejscu warto zaznaczyć, że nie będzie obowiązkowych remontów – chyba że polski rząd wprowadzi je w ramach krajowego planu renowacji budynków.

W tekście dyrektywy EPBD czytamy, że każdy członek Unii Europejskiej będzie zobowiązany do stworzenia krajowego planu renowacji budynków. Jego celem ma być zmiana aktualnego stanu budynków w danym kraju. Sama strategia ma dotyczyć budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. W ramach modernizacji wszystkie obiekty budowlane powinny być wysoce energooszczędne i niskoemisyjne do 2050 roku. Unijny prawodawca wskazuje, że kierunkiem termomodernizacji powinien być poziom zeroemisyjności.

Plan renowacji budynków w ramach EPBD

Co powinien zawierać taki krajowy plan renowacji budynków? Dyrektywa EPBD wskazuje osiem wymaganych punktów. Pierwszym z nich jest przegląd krajowych zasobów budowlanych dla różnych typów budynków. Powinien zawierać udział poszczególnych budynków, okresy budowy i strefy klimatyczne. Źródłem informacji o budynkach mogą być próbki statystyczne, a także bazy danych świadectw charakterystyki energetycznej. W skrócie – punkt pierwszy powinien być opisem stanu budownictwa.

“[...] przegląd barier i niedoskonałości rynku oraz przegląd możliwości w sektorach budownictwa, efektywności energetycznej i energii odnawialnej, a także udziału gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, w stosownych przypadkach na podstawie próby statystycznej” – czytamy w dyrektywie EPBD.

• Zobacz również: Koniec dotacji na kotły gazowe od 2025 roku – czy na pewno tak się stanie?

Kompleksowy dokument wspierający termomodernizację

Po drugie plan działania powinien zawierać cele ustalone na poziomie krajowym i wymierne wskaźniki postępu. Dyrektywa EPBD wskazuje np. zmniejszenie liczby osób dotkniętych ubóstwem energetycznym. Te wskaźniki oczywiście mogą być inne, ale muszą one pozwalać myśleć, że do 2050 roku jesteśmy w stanie osiągnąć neutralność klimatyczną. Decyzja o ich wyborze w Polsce będzie więc leżeć po stronie rządu, a nie Unii Europejskiej. Kolejnym elementem planu powinien być przegląd wdrożonych i planowanych środków wspierających realizację przyjętej strategii. Dodatkowo krajowy plan renowacji budynków powinien zawierać:

• zarys potrzeb inwestycyjnych, źródła i środki finansowania oraz zasoby administracyjne na renowację budynków,
• progi emisji gazów cieplarnianych i rocznego zapotrzebowania na energię pierwotną nowego lub zmodernizowanego budynku o zerowej emisji,
• minimalne normy dotyczące charakterystyki energetycznej budynków niemieszkalnych na podstawie maksymalnych progów charakterystyki energetycznej, co oznacza modernizację:
  • 16% najgorszych zasobów mieszkaniowych do 2030 roku,
  • 26% najgorszych zasobów mieszkaniowych do 2033 roku,
• krajową trajektorię renowacji zasobów budynków mieszkalnych, w tym cele pośrednie na lata 2030 i 2035 dotyczące średniego zużycia energii pierwotnej, która do:
  • 2030 roku spadnie o co najmniej 16% w porównaniu z 2020 rokiem,
  • 2035 roku spadnie o co najmniej 20-22% w porównaniu z 2020 rokiem,
  • 2040 roku, a następnie co 5 lat, jest równa wartości ustalonej na szczeblu krajowym uzyskanej w wyniku stopniowego zmniejszania się średniego zużycia energii pierwotnej w latach 2030-2050 lub niższa od tej wartości,
• oparte na dowodach szacunki oczekiwanych oszczędności energii i szerszych korzyści.

Ponadto co pięć lat Polska i inne kraje będą przygotowywać i przekazywać Komisji Europejskiej projekt krajowego planu renowacji budynków. Każde państwo członkowskie przedkłada projekt jako część projektu zintegrowanego krajowego planu w zakresie energii i klimatu. Należy pamiętać, że pierwszy projekt planu renowacji należy przedstawić Komisji do dnia 31 grudnia 2025 roku. Mamy więc 19 miesięcy na to, aby stworzyć własną i dopracowaną strategię.

Konsultacje społeczne i kontrola wdrażania planu

Dyrektywa EPBD wprowadza wymóg, aby członkowie UE przeprowadzili konsultacje społeczne na temat swojego projektu krajowego planu renowacji budynków przed przedłożeniem go Komisji. Podsumowanie konsultacji powinno zostać złożone wraz z planem. W samych konsultacjach możemy brać udział my jako obywatele, władze lokalne i regionalne, przedsiębiorcy etc. Następnie Komisja Europejska oceni projekty krajowych planów renowacji budynków pod kątem tego, czy:

• poziom ambicji celów ustalonych na szczeblu krajowym jest wystarczający i zgodny z krajowymi zobowiązaniami w zakresie klimatu i energii,
• środki są wystarczające do osiągnięcia celów ustalonych na poziomie krajowym,
• przydział zasobów budżetowych i administracyjnych jest wystarczający do wdrożenia planu,
• źródła finansowania i środki są zgodne z planowanym ograniczeniem ubóstwa energetycznego,
• w planach priorytetowo traktowano renowację budynków o najgorszych wynikach,
• konsultacje społeczne były wystarczająco włączające,
• plany są zgodne z wymogami i wzorem.

“W odniesieniu do pierwszego projektu krajowego planu renowacji budynków Komisja może wydać państwom członkowskim zalecenia dla poszczególnych krajów nie później niż sześć miesięcy po przedłożeniu tego planu przez państwo członkowskie” – czytamy w dyrektywie EPBD.

Wejście w życie EPBD i planu renowacji budynku

W swoim krajowym planie renowacji budynków każde państwo uwzględnia wszelkie zalecenia wydane przez Komisję do projektu. Jeżeli dane państwo członkowskie nie zastosuje się do zalecenia lub jego znacznej części, przedstawia Komisji uzasadnienie i podaje je do wiadomości publicznej. Co każdej kolejne pięć lat kraje unijne wysyłają Komisji swój krajowy plan renowacji budynków. Państwa członkowskie przedkładają Komisji pierwszy krajowy plan renowacji budynków do 31 grudnia 2026 roku. Tak więc na poprawki mamy rok od ostatecznego terminu przedstawienia projektu.

“Każde państwo członkowskie dołącza szczegóły realizacji swojej najnowszej długoterminowej strategii renowacji lub krajowego planu renowacji budynków do swojego kolejnego krajowego planu renowacji budynków, wskazując, czy osiągnięto jego cele krajowe” – czytamy w dyrektywie EPBD.

To byłyby najistotniejsze informacje o krajowym planie renowacji budynków. Warto znać jego cel i założenia, ponieważ wskazują one, że znaczna część strategii termomodernizacyjnej leży po stronie Polski. To od naszych rządzących będzie zależeć, jak będzie w Polsce przebiegać termomodernizacja. Aby jednak ten plan wszedł w życie, miną jeszcze prawie 3 lata. Pozostaje mieć nadzieję, że prace nad wdrażaniem dyrektywy zostaną podjęte niezwłocznie, a nasza strategia renowacji będzie przemyślana i możliwa do realizacji.

Źródło: EPBD.