Nowe “zasady gry” dla budownictwa. Co zmieni Dyrektywa Budynkowa (EPBD)? 

Po co nam EPBD?

Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) wspiera działania na rzecz dekarbonizacji budynków w całej Unii Europejskiej.  Budynki odpowiadają za około 40% zużycia energii w UE, ponad połowę zużycia gazu w UE (głównie w procesie ogrzewania, chłodzenia i ciepłej wody użytkowej) oraz za 36% emisji gazów cieplarnianych związanych z energią.

Obecnie około 35% budynków w UE ma ponad 50 lat, a ponad 70% zasobów budowlanych jest nieefektywnych energetycznie. Jednocześnie średni roczny wskaźnik renowacji energetycznej wynosi zaledwie około 1%.

Celem nowej Dyrektywy EPBD jest  ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i zużycia energii w sektorze budowlanym UE do 2030 r. oraz uczynienie go neutralnym dla klimatu do 2050 r.  Ponadto zgodnie przyjętym założeniem nowe regulacje mają na celu zwiększenie tempa renowacji budynków nieefektywnych energetycznie i poprawę informacji na temat charakterystyki energetycznej

Nadchodzi nowy standard budownictwa

Od 2023 roku nowe budynki mają być zeroemisyjne. Nowe budynki zajmowane przez władze publiczne lub będące ich własnością powinny być zeroemisyjne od 2028 roku. Państwa członkowskie będą mogły wziąć pod uwagę współczynnik globalnego ocieplenia w cyklu życia budynku. Współczynnik ten obejmuje produkcję i utylizację produktów budowlanych użytych do jego budowy.

W przypadku budynków mieszkalnych państwa członkowskie będą musiały wprowadzić środki, które mają doprowadzić do zmniejszenia średniego zużycia energii pierwotnej o co najmniej 16% do 2030 roku i co najmniej 20–22% do 2035 roku. Zgodnie z nową dyrektywą państwa członkowskie będą musiały do 2030 roku wyremontować 16% budynków niemieszkalnych o najgorszej charakterystyce energetycznej, a do 2033 roku 26% takich budynków.

Państwa członkowskie muszą przyjąć środki, które przyczynią się do dekarbonizacji systemów grzewczych i wycofywania paliw kopalnych w ogrzewaniu i chłodzeniu. Ponadto do 2040 roku należy całkowicie wycofać kotły na paliwa kopalne. Od 2025 roku nie będzie można dotować niezależnych kotłów na paliwa kopalne. Nadal będzie można stosować zachęty finansowe w odniesieniu do hybrydowych systemów grzewczych, na przykład łączących kocioł z instalacją cieplną wykorzystującą energię słoneczną lub z pompą ciepła.

Do 2030 roku wyremontować 16% budynków niemieszkalnych o najgorszej charakterystyce energetycznej, a do 2033 roku 26% takich budynków.

Co się jeszcze zmieni Dyrektywa EPBD?

Dyrektywa EPBD ustanawia wymagania w wielu zagadnieniach. Wiele z nich oznacza sporo zmian w postrzeganiu procesu projektowania i wznoszenie budowli. Oto niektóre z nich.

Metodologia obliczania zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynków

Charakterystyka energetyczna budynków będzie obliczana na podstawie metodologii, która może być zróżnicowana na poziomie krajowym i regionalnym. Oprócz charakterystyki cieplnej metodologia ta obejmuje inne czynniki odgrywające coraz ważniejszą rolę, takie jak rodzaj stosowanych instalacji grzewczych i klimatyzacyjnych, stosowanie energii ze źródeł odnawialnych, systemy automatyki i sterowania budynków, inteligentne rozwiązania, odzysk ciepła ze ścieków, wentylacji i chłodzenia, elementy pasywnego ogrzewania i chłodzenia, zacienienie, jakość powietrza wewnątrz budynku, odpowiednie światło naturalne oraz projekt budynku.

Podstawą metodologii stosowanej do obliczenia charakterystyki energetycznej powinien być nie tylko sezon grzewczy lub klimatyzacyjny, lecz powinna ona obejmować całoroczną charakterystykę energetyczną budynku. Metodologia ta powinna uwzględniać aktualne normy europejskie. Powinna również odzwierciedlać rzeczywiste warunki eksploatacji i umożliwiać wykorzystanie energii pomiarowej do weryfikacji poprawności i do celów porównywalności, a także powinna opierać się na godzinowych lub krótszych krokach czasowych

Certyfikacja energetyczna budynków (klasy energetyczne)

Najpóźniej do dnia 31 grudnia 2025 r. świadectwo charakterystyki energetycznej musi być zgodne z przyjętym wzorem.  W świadectwie tym określa się klasę charakterystyki energetycznej budynku w skali zamkniętej, używając wyłącznie liter od A do G. Litera A odpowiada budynkom bezemisyjnym zdefiniowanym. Litera G odpowiada co najmniej 15 % budynków w krajowych zasobach budowlanych, które mają najgorszą charakterystykę energetyczną. Do obiegu dopuszczona będzie jeszcze dodatkowa klasę A+ odpowiadającą domom plusenergetycznym.

Na świadectwach charakterystyki energetycznej budynków pojawią się klasy energetyczne

Minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej wobec nowych i modernizowanych  budynków

Zostaną określone minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynków i elementów budynków w sposób zapewniający osiągnięcie optymalnej pod względem kosztów równowagi między wymaganymi nakładami i kosztami energii zaoszczędzonymi podczas cyklu życia budynku. To samo będzie dotyczyć budynków nowych jak i tych modernizowanych.

W ramach nowych regulacji powinna być zapewniona możliwość dokonywania regularnego przeglądu minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej budynków w świetle postępu technicznego.

Paszporty Renowacji

Paszporty renowacji, mają wspierać właścicieli budynków planujących etapową renowację swojego budynku.  Taki dokument będzie wystawiany przez wykwalifikowanego i certyfikowanego eksperta po przeprowadzeniu kontroli na miejscu, w formacie cyfrowym i w formie nadającej się do wydrukowania. Paszport renowacji będzie zawierał całościowy plan renowacji wskazujący maksymalną liczbę etapów renowacji opartych na sobie nawzajem zgodnie z zasadą „efektywność energetyczna przede wszystkim”. Będzie on też określał oczekiwane korzyści pod względem oszczędności energii, oszczędności na rachunkach za energię i redukcji emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia, ze wskazaniem etapów renowacji, które mają doprowadzić do ulepszeń;

Krajowe Plany Renowacji Budynków

Państwa UE opracują Krajowe Plany Renowacji Budynków oraz krajowe strategie na rzecz dekarbonizacji zasobów budowlanych, w których zdefiniowane zostaną sposoby zaadresowania barier dla masowej renowacji takie jak brak odpowiednio wyszkolonych kadr w branży budowlanej.

Gruntowna renowacja

Przekształcona dyrektywa EPBD wprowadza definicję gruntownej renowacji i ma na celu zachęcanie do niej. Gruntowna renowacja etapowa oznacza głęboką renowację przeprowadzaną w kilku etapach, zgodnie z etapami określonymi w paszporcie renowacji zgodnie z wymogami dyrektywy EPBD. Pojęcie gruntownej renowacji nie zostało jeszcze zdefiniowane w prawie Unii.

Zarówno jednoetapowa, jak i etapowa gruntowna renowacja są ważnymi wariantami gruntownej renowacji, ponieważ przy określaniu najodpowiedniejszych rozwiązań w zakresie dekarbonizacji należy wziąć pod uwagę różne czynniki, takie jak opłacalność, ślad węglowy, czas i zakres renowacji itd.

Infrastruktura mobilności

EBPD zakłada wykorzystanie zrównoważonej mobilności dzięki przepisom dotyczącym wstępnego okablowania, punktów ładowania pojazdów elektrycznych i miejsc parkingowych dla rowerów. Wstępne okablowanie stanie się normą w nowych i odnawianych budynkach, ułatwiając w ten sposób dostęp do infrastruktury ładowania i przyczyniając się do realizacji ambicji klimatycznych UE.

Ponadto zaostrzone zostaną wymogi dotyczące liczby punktów ładowania zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i niemieszkalnych. Państwa członkowskie będą również musiały usunąć bariery w instalowaniu punktów ładowania, aby zapewnić urzeczywistnienie „prawa do podłączenia do sieci”.

Inteligentne budynki

Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, większy nacisk kładzie się na zapewnienie, aby w nowych budynkach i projektach renowacji instalowano odpowiednie inteligentne liczniki i systemy zarządzania budynkami w celu gromadzenia danych na temat charakterystyki energetycznej. Wymogi w tym zakresie będą miały wpływ na zarządzanie nieruchomościami. 

Jakość środowiska w pomieszczeniach budynków

Po wprowadzeniu EPBD państwa członkowskie muszą zapewnić optymalny wskaźnik jakości środowiska wewnętrznego IEQ (Indoor Environmental Quality) w nowych budynkach. Obowiązkowe będzie obliczenie wskaźnika gotowości na inteligentną technologię SRI (Smart Readiness Indicator) w odniesieniu do budynków niemieszkalnych o efektywnej nominalnej mocy wyjściowej systemów ogrzewania, systemów klimatyzacji oraz połączonych systemów ogrzewania pomieszczeń, klimatyzacji i wentylacji wynoszącej ponad 290 kW (od 2030 roku 70 kW). Stworzone zostaną wymogi dla wdrożenia odpowiednich norm jakości środowiska w pomieszczeniach

Ponadto, państwa członkowskie określą wymogi zgodnie z mierzalnymi wskaźnikami obejmującymi co najmniej poziom dwutlenku węgla, temperaturę i komfort cieplny, wilgotność względną, poziom oświetlenia światłem dziennym lub odpowiednie poziomy natężenia światła dziennego, szybkość wentylacji wyrażoną w liczbie wymian powietrza na godzinę oraz komfort akustyczny wewnątrz pomieszczeń, na przykład kontrolę czasu pogłosu i poziomu hałasu w tle oraz zrozumiałości mowy.