Zacznijmy od pewnego sprostowania. Głównym celem programu Czyste Powietrze była likwidacja kotłów bezklasowych, których eksploatacja w sposób znaczący degradowała środowisko. Wymiana kopciucha na kocioł spełniający wymagania ekoprojektu była więc krokiem w stronę poprawy powietrza. Trudno było więc wejść w program dotacyjny, który nie uwzględniał kotłów o wyższej sprawności, inna była też świadomość ludzi nt. kwestii środowiskowych. Wielu Polaków wówczas najpewniej nie słyszało o pompie ciepła, czy nawet o pellecie. Teraz za sprawą kampanii społecznych, upowszechnienia się ekologicznego stylu życia i widma niższych kosztów użytkowania - rośnie znaczenie efektywnych i przyjaznych środowisku źródeł ciepła.

Ile w Polsce jest nowych kotłów na węgiel?

Nie zmienia to jednak faktu, że pomimo tego, że z początkiem 2022 roku wyjęto z programu Czyste Powietrze dofinansowanie na kotły węglowe, to stanowią one lwią część we wnioskowanych źródłach ciepła. Na stronie programu można znaleźć informację, że od 19 sierpnia 2018 do 30 listopada 2022, kotły na węgiel stanowiły 12,2% udziału we wnioskach. Jest to więc ponad 57 tys. nowych urządzeń, pod warunkiem, że wszystkie te wnioski rozpatrzono pozytywnie. 

Trudno jest operować odpowiednimi liczbami, jeśli chodzi o ilość nowych kotłów węglowych działających w Polsce. Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB) niestety nie daje takiej informacji, tak samo jak informacji o mocy urządzenia, co dyskredytuje ją w polach, gdzie takie informacje byłyby pomocne.

Czy więc opłaca się wymienić działający kocioł węglowy - nawet jeśli jest względnie nowy? Nie da się tego jednoznacznie stwierdzić. Postaramy się jednak zaprezentować zalety i szanse, a także minusy, które niesie za sobą wymiana nowego źródła ciepła na węgiel.

Kwestia finansowa a źródło ciepła na węgiel

Po pierwsze - kwestia finansowa. Zakup nowego źródła ciepła to kwestia kolejnych wydatków. Co więcej, były one znacznie wyższe porównując je do kosztów nowej pompy ciepła. No i teraz jest to indywidualna decyzja inwestora. Bezsprzeczną zaletą pompy ciepła jest jej tania eksploatacja. Tę zaletę miał także kocioł na węgiel. Okazało się jednak, że opał do niego jest podatny na rynkowe perturbacje, co skończyło się koniecznością wprowadzenia niezbyt przemyślanych mechanizmów. Szerzej o błędach w dodatku węglowym i preferencyjnym zakupie węgla pisaliśmy w artykule Część Polaków zapłaci za węgiel mniej niż w poprzednich latach – absurdy rządowych decyzji

Wracając na chwilę do kwestii dofinansowania z programu Czyste Powietrze. Posiadając kocioł V klasy nie można starać się o dofinansowanie. W tym więc przypadku nawet mimo chęci nie można skorzystać z dotacji na pompę ciepła, lub inne urządzenie. To z pewnością nie stwarza dobrych warunków, które pomogłyby w podjęciu decyzji o wymianie nowego kotła węglowego. Jeśli kogoś stać, a w perspektywie ostatnich zdarzeń ceni sobie świadomość większego bezpieczeństwa finansowego, to jak najbardziej może zastanowić się nad pompą ciepła. Urządzenia grzewcze na biomasę borykały się z podobnymi problemami, co ich węglowe odpowiedniki. 

Nowy kocioł węglowy lepszy niż kopciuch

Trzeba jednak oddać, że nowy kocioł na węgiel to nie jest kopcący kocioł bezklasowy. Producenci takich kotłów podtrzymują, że odróżnia je niższa emisja dwutlenku węgla i pyłów spośród innych urządzeń na paliwo stałe. Co więcej, z racji lepszych parametrów spalania potrzebne jest mniej paliwa. Sprawność nowych kotłów węglowych jest nawet o 20 p.p. wyższa niż kopciuchów. Jest to więc jeden z argumentów, który nie dyskredytuje tych urządzeń. Naciągnięciem i szkodliwym działaniem jest jednak twierdzenie, że są to kotły ekologiczne. Dużo bardziej zasadne jest użycie tego terminu pod kątem kotłów na biomasę, a przede wszystkim w kontekście pomp ciepła.

Czy opłaca się wymienić kocioł węglowy?

Czy zatem wymiana nowego kotła węglowego ma uzasadnienie? Jak najbardziej, ale potrzebna jest wola i przede wszystkim pieniądze. Trzeba też wiedzieć, że emisja zanieczyszczeń z węgla to nie tylko jego spalanie. W bilansie należy uwzględnić także transport (nieraz z innego kontynentu) i wydobycie. Konieczność magazynowania paliwa, pilnowanie paleniska, nieciekawy zapach to tylko niektóre kolejne minusy, które przynosi eksploatacja nawet nowego źródła ciepła na węgiel. Część z nich rozwiązuje pompa ciepła. 

Źródła: CEEB, czystepowietrze.gov.pl, Termomodernizacja.pl