Odpowiedź na to, czy termomodernizacja budynku jest warunkiem koniecznym dla zainstalowania pompy ciepła jest bardzo prosta, jednak odpowiedź nie ma zbyt dużego sensu. Lepszym pytaniem jest zdecydowanie “Kiedy prace termomodernizacyjne są wymagane, aby zamontować pompę ciepła?”

Jeżeli decydujemy się na to urządzenie w istniejącym budynku, możemy sugerować się niektórymi cechami tego obiektu. Dzięki temu będziemy mogli określić zakres termomodernizacji. Zanim przejdziemy do głównego wątku, przypomnijmy o konsekwencjach, które może nieść za sobą montaż pompy ciepła w nieocieplonym budynku.

Problemy związane ze złym doborem pompy ciepła

Moc pompy ciepła powinna być dobrana adekwatnie do zapotrzebowania twojego domu, w przeciwnym razie pojawią się negatywne konsekwencje. Zbyt duża pompa ciepła będzie miała krótkie cykle, co niepotrzebnie obciąża sprężarkę i zwiększa rachunki za energię. Tymczasem pompa ciepła, która jest za mała nie będzie dostarczała odpowiedniej ilości ciepła, przez co konieczne będzie dogrzanie grzałką. Co więcej, jeśli pompa jest za mała to grzałka też może nie wystarczyć w momentach szczytowego zapotrzebowania podczas niskich temperatur. 

Jeśli masz pompę ciepła o nieodpowiedniej mocy, twój dom może cierpieć z powodu nierównych temperatur, wysokiego poziomu wilgotności, a budżet z powodu wysokich rachunków za prąd. W dłuższej perspektywie spadnie sprawność pompy. Obciążenie systemu powoduje, że pompa ciepła prawdopodobnie ulegnie awarii, zanim osiągnie średni okres eksploatacji. Warto więc zainwestować w analizę zapotrzebowania budynku na ciepło. Pozwoli to na odpowiedni dobór i kalibrację pompy ciepła. 

Na co zwrócić uwagę przy montażu pompy?

Teoretycznie nikt nam nie zabroni ocieplić domu po montażu pompy ciepła. W momencie, gdy będzie to następowało równolegle, albo w niedługim okresie czasowym (np. w czasie lata) to w porządku. Problem pojawi się, gdy dobierzemy urządzenie pod zapotrzebowanie nieocieplonego domu. Wówczas po termomodernizacji pompa będzie za duża, co stworzy ww. problemy, a w efekcie może nawet skrócić żywotność urządzenia. 

Dobierając mniejszą pompę przy jednoczesnym planowaniu docieplenia budynku musimy mieć pewność, że zdążymy skończyć wszystkie prace do sezonu grzewczego, ewentualnie mamy pozostawione dotychczasowe źródło ciepła. Jeśli nie, dobrana moc pompy ciepła może okazać się za mała. Skutki też opisywaliśmy powyżej. 

Jest to jednak stąpanie po kruchym lodzie - stąd warto trzymać się schematu: 

• najpierw docieplenie,
• później montaż pompy ciepła.

Pompa ciepła w budynku bez termomodernizacji?

Czasem pełna lub częściowa termomodernizacja nie jest możliwa przed zmianą źródła ogrzewania na pompę ciepła. Tak jest w przypadku np. budynków zabytkowych. Jeśli w danym regionie wprowadza się zakaz użytkowania kotłów stałopalnych, to niektórzy (chcąc spełnić wymagania) zdołają zamontować pompę, ale nie wystarczy im środków na ocieplenie. W tej kwestii pomaga jednak szereg programów dotacyjnych na czele z programem Czyste Powietrze. 

Być może to truizm, ale może się też okazać, że budynek ma na tyle dobry standard energetyczny, że nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych prac w zakresie poprawy termoizolacji. Aby się tego dowiedzieć należy sprawdzić charakterystykę efektywności energetycznej budynku, albo wykonać audyt energetyczny.

Jak widać docieplenie budynku jest pożądane, ale nie jest niezbędne przed instalacją pompy ciepła w istniejącym budynku. To nie jedyna kwestia - pompa ciepła powinna być podłączona do ogrzewania płaszczyznowego. W Polsce jest to zazwyczaj ogrzewanie podłogowe. Wówczas pompa pracuje z lepszą efektywnością z uwagi na niższe temperatury ogrzewające budynek (35°C). Istnieją jednak wyjątki, kiedy pompa może działać równie efektywnie. Zależy to zarówno od instalacji jak i od wybranego modelu pompy ciepła. Warto wiedzieć, że są urządzenia dedykowane do współpracy z grzejnikami.

Grzejniki vs podłogówka 

Temperatura systemu grzewczego jest decydującym aspektem przy podejmowaniu decyzji o ogrzewaniu z pompą ciepła. W wielu przypadkach grzejniki w istniejących systemach centralnego ogrzewania są znacznie przewymiarowane. Taka sytuacja daje możliwość obniżenia temperatury zasilania przy wymianie ogrzewania na pompę ciepła, co przekłada się na poprawę jej efektywności. Nie trzeba zatem przeznaczać środków na instalację ogrzewania podłogowego.

Co więcej, okazuje się, że nawet standardowe grzejniki mogą współpracować z pompą ciepła. Oczywiście z niższą sprawnością, ale nie jest to wykluczone. Według badań monitoringowych przeprowadzonych przez Instytut Fraunhofera ISE, jedynie niewielka liczba badanych instalacji pomp ciepła w połączeniu z grzejnikami osiąga średnie wartości temperatury zasilania przewyższające 45°C. W przypadku większości, średnie temperatury były poniżej 40°C. Badania Instytutu Fraunhofera ISE dowodzą, że grzejniki nie muszą prowadzić do bardzo wysokich temperatur zasilania pompy ciepła. Biorąc pod uwagę, że modernizacja instalacji rozprowadzającej ciepła może być niemożliwa lub bardzo trudna, to montaż pompy do ogrzewania grzejnikowego ma jak najbardziej sens.

Jak łatwo przystosować budynek do pompy ciepła?

Może się okazać, że termomodernizacja budynku tymczasowo nie jest możliwa. Istnieją jednak stosunkowo łatwe i tanie sposoby na poprawę efektywności pompy w istniejącym budynku. Może to być na przykład wymiana grzejników na grzejniki niskotemperaturowe. Nowoczesne grzejniki są w stanie przekazać do pomieszczeń podobną ilość ciepła przy niższych temperaturach zasilania. Dzięki temu można rozpocząć proces termomodernizacyjny, dzięki któremu poprawimy efektywność naszej pompy ciepła.

Należy wspomnieć na końcu, że decyzja o montażu pompy ciepła zależy od inwestora. To nam powinno zależeć, aby pompa ciepła działała w sposób efektywny i cieszyła nas tanim, ekologicznym i komfortowym ogrzewaniem przez długie lata.

Źródło: PORT PC, Termomodernizacja.pl