Problemy z listą ZUM. Skarga trafiła do Komisji Europejskiej

• Od stycznia 2025 roku dotacje obejmują tylko urządzenia z listy ZUM z badaniami w akredytowanych laboratoriach UE/EFTA. Na liście brakuje pomp powietrze/powietrze, co utrudnia dostęp do dopłat. 
• PORT PC złożyło skargę do Komisji Europejskiej, twierdząc, że wymogi ignorują europejskie certyfikaty jakości, takie jak HP Keymark czy EHPA Q. Procedury są zbyt złożone i zniechęcają producentów do współpracy. 
• Przy wznowieniu programu Czyste Powietrze w marcu 2025 roku brak urządzeń na liście ZUM może stworzyć poważne trudności.

Najnowsze zmiany na liście ZUM

Paweł Lachman z PORT PC poinformował „Rzeczpospolitą” o oficjalnej skardze złożonej do Komisji Europejskiej. Organizacja zarzuca NFOŚiGW niesprawiedliwe przepisy dotyczące listy ZUM, obowiązujące od początku roku. Według PORT PC nowe zasady szkodzą producentom pomp ciepła.

Aby zrozumieć sytuację, trzeba cofnąć się do czerwca ubiegłego roku. Wtedy wprowadzono nowe zasady dopłat w programie Czyste Powietrze. Do tej pory obecność urządzenia na liście ZUM nie była wymagana do otrzymania dotacji. Lista pełniła jedynie funkcję pomocniczą. Od czerwca każde urządzenie, które miało otrzymać środki z programu, musiało znaleźć się na liście ZUM.

Listę ZUM postanowiono przepisać od nowa, zmieniając kryteria wpisu urządzeń. W drugiej połowie ubiegłego roku pompy ciepła mogły znaleźć się na liście dzięki certyfikatom EHPA Q, HP Keymark i Eurovent. Był to jednak wpis tymczasowy. Od początku tego roku na liście znajdują się wyłącznie urządzenia z parametrami potwierdzonymi w akredytowanych laboratoriach UE lub EFTA.

Bez dotacji na pompy ciepła powietrze-powietrze?

Jakie są efekty? Paweł Lachman podzielił się nimi na platformie X. „Ostrzegaliśmy przed taką sytuacją! Od 1 stycznia 2025 roku lista ZUM dla pomp ciepła powietrze-powietrze w programie Czyste Powietrze – brak urządzeń!” – napisał prezes PORT PC, dołączając zrzut ekranu z listy ZUM. Widać na nim, że w kategorii pomp powietrze-powietrze nie ma żadnych urządzeń.

Przedstawiciele branży zrzeszeni w PORT PC uważają, że zmiana przepisów jest niepotrzebna. Uważają też, że wymóg kierowania urządzeń do akredytowanych laboratoriów jest zbyt restrykcyjny.

“W naszej opinii weryfikacja, której domaga się NFOŚiGW, jest zbyteczna, zwłaszcza że jednocześnie lekceważy się znaczenie rygorystycznych norm europejskich producentów (HP Keymark, EHPA Q, Eurovent). To łamanie zasady jednolitego rynku. Wniosek trafił do Komisji Europejskiej na początku grudnia. Pismo zostało podparte analizą prawną” – powiedział Paweł Lachman Rzeczpospolitej.

• Zobacz również: Czyste Powietrze – nowe zasady wprowadzą likwidację kominka? Wszystko na to wskazuje!

Jakość badań i certyfikacji

Istotne jest, że raport z badań w akredytowanych laboratoriach trzeba dostarczyć do Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego (IOŚ-PIB). To ta organizacja prowadzi listę ZUM na zlecenie NFOŚiGW. Po analizie wyników badań decyduje o wpisie urządzenia na listę. Przedstawiciele branży twierdzą, że wspomniane certyfikaty i znaki jakości są równie precyzyjne, a nawet bardziej dokładne niż ocena IOŚ-PIB.

“W naszej opinii Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy przeprowadza analizę znacznie mniej dokładną od tej, której wymagają sami od siebie europejscy producenci. To jest zbiór zasad, nawet nie certyfikacja. Na bazie wybiórczego traktowania wyników robi się badanie, a pozostałe aspekty zupełnie się pomija. Mimo to te znaki nie będą już dalej akceptowane, jeśli nie przeszły akceptacji IOŚ, a nie przeszły przez opieszałość urzędniczą i zbyt długie procedury oceny. Branży dano sześć miesięcy na dostosowanie się do nowych kryteriów, zbioru zasad NFOŚiGW, a tymczasem cała procedura tłumaczenia dokumentów przeprowadzonych już wcześniej badań trwa miesiącami. Wiele firm po prostu nie zdążyło” – wyjaśnia Lachman.

Pytany przez Rzeczpospolitą NFOŚiGW odpiera zarzuty. Twierdzi, że według regulaminu listy ZUM IOŚ-PIB ma 30 dni roboczych na weryfikację zgłoszenia. Aktualnie faktyczny czas oczekiwania wynosi zaledwie kilka dni.

Problem z listą ZUM

Nabór wniosków do programu Czyste Powietrze jest obecnie zawieszony, ponieważ program przechodzi gruntowną reformę. Do tej pory nie zapowiedziano jednak zmiany warunków wpisu urządzeń na listę ZUM. Nabór ma wrócić 31 marca 2025 roku. Czy wtedy będzie możliwe uzyskanie dotacji na jakąkolwiek pompę ciepła powietrze/powietrze, skoro nie ma ich na liście? A co z osobami, które w ubiegłym roku złożyły wniosek o dopłatę do urządzenia, którego od stycznia już na liście nie ma?

Warto dodać, że pompy ciepła powietrze/woda oraz gruntowe są obecne w zestawieniu. Paweł Lachman twierdzi, że na liście ZUM znajduje się teraz tylko 25% uczestników rynku. „Większość producentów nie przeszła tych procedur, abstrahując od naszej opinii, że są one niezgodne z prawem” – mówi prezes PORT PC w rozmowie z „Rzeczpospolitą”.

Źródła: energia.rp.pl, x.com/Pawel_Lachman, własne