Pompy ciepła, moduły fotowoltaiczne, turbiny wiatrowe, akumulatory do pojazdów elektrycznych, oraz elektrolizery do wodoru – to m.in. za ich sprawą odbywa się na naszych oczach transformacja spod znaku czystej energii. Produkcja prowadzona właśnie w tych branżach, a także związane z nimi globalne łańcuchy dostaw wyznaczać będą horyzonty globalnej transformacji.

Okazuje się, czytamy w raporcie IEA, że jeśli kraje na całym świecie w pełni zrealizują swoje ogłoszone zobowiązania w zakresie energii i klimatu, w roku 2030 rynek technologii czystej energii będzie wart około 650 miliardów dolarów rocznie, czyli ponad trzykrotnie więcej niż obecnie. Liczba miejsc pracy związanych z produkcją w przemysłach czystych energii wzrosłaby w roku 2030 ponad dwukrotnie - z obecnych 6 milionów do prawie 14 milionów.

Bariery transformacji

Raport wskazuje, że problemy mogą występować na poziomie globalnych łańcuchów dostaw. Przemysły czystych energii może ograniczać zbyt duża koncentracja geograficzna wydobycia i przetwarzania surowców. Już dziś trzy kraje będące największymi producentami w tym zakresie odpowiadają za co najmniej 70% mocy produkcyjnych dla technologii pomp ciepła,modułów fotowoltaicznych, turbin wiatrowych, akumulatorów EV i elektrolizerów.

Dodatkowo - jak wskazują autorzy raportu - problemem jest też koncentracja wydobycia surowców. 70% światowego wydobycia kobaltu odbywa się na terenie Demokratycznej Republiki Konga. Nie inaczej jest z litem - 90% światowej produkcji odbywa się w trzech krajach - Australia, Chile oraz Chiny. Wskazuje się, że niedrożne globalne łańcuchy dostaw wpływają na wzrosty cen. W roku 2022 ceny akumulatorów do pojazdów elektrycznych wzrosły o 10%, co było spowodowane wzrostem cen kobaltu, litu i niklu.

„Jak widzieliśmy w przypadku zależności Europy od rosyjskiego gazu, kiedy za bardzo polegasz na jednej firmie, jednym kraju lub jednym szlaku handlowym – ryzykujesz zapłatę wysokiej ceny w przypadku zakłóceń” - podkreślił dyrektor wykonawczy IEA Fatih Birol.

Rywalizacja gospodarek

Szef IEA podkreśla, że mamy obecnie do czynienia z sytuacją, w której wiele gospodarek na całym świecie rywalizuje o bycie liderem w nowej gospodarce energetycznej. Podkreśla jednocześnie, że ważne jest, aby ta rywalizacja była uczciwa, oparta na zdrowych zasadach Żaden kraj nie jest bowiem samotna wyspą energetyczną, a transformacje będą bardziej kosztowne, jeśli kraje nie będą ze sobą współpracować.

Raport podkreśla, że dominujące gospodarki światowe opracowały strategie łączące politykę klimatyczną, gospodarczą i bezpieczeństwa energetycznego. Przykładami tego są Inflation Reduction Act w Stanach Zjednoczonych, pakiet Fit for 55 i plan REPowerEU w Unii Europejskiej, program Green Transformation w Japonii oraz program Production Linked Incentive w Indiach. Także Chiny pracują nad przyspieszeniem w tym zakresie w ramach kolejnego planu pięcioletniego.

Źródło: IEA - Energy Technology Perspectives 2023