Termomodernizacja do standardu budynku pasywnego – czy to możliwe?

Pojęcie budynek pasywny oznacza, że posiada niewielkie zapotrzebowanie na ciepło wynoszące około 15 kWh/(m²∙rok), co oznacza, że rocznie na ogrzanie metra kwadratowego domu potrzebujemy około 2,3 kilograma węgla. Dobrze, ale dość teorii. Co to właściwie oznacza w praktyce? Jeśli w standardowym domu 100 m², używamy pompy ciepła do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej, to rocznie zapłacimy niecałe 2000 zł. W przypadku kotła na pellet koszt wyniesie około 2500 zł, a dla kotła gazowego kondensacyjnego - 1700 zł. Kusząca wizja?

Wymagająca termomodernizacja

Oczywiście możemy znaleźć na rynku projekty domów, które możemy zakwalifikować jako budynki pasywne, lecz ich budowa niesie ze sobą wiele wyzwań i trudności. Nam jednak chodzi o termomodernizację.

Niestety, im starszy dom, tym trudniej jest ograniczyć jego straty energii. Wiele też zależy od jego stanu technicznego i lokalizacji. Przede wszystkim jednak, aby zmodernizować istniejący dom do standardu budynku pasywnego, należy przeprowadzić szczegółową analizę budynku, aby zidentyfikować obszary wymagające największej uwagi i w których należy wprowadzić zmiany. Istnieją firmy, które zajmują się przeprowadzaniem audytów energetycznych, podczas których wyszukuje się mostki cieplne i przestrzenie w budynku, przez które ucieka za dużo ciepła. Wykonuje się również próby szczelności budynków, kiedy to sprawdza się działanie wentylacji.

Termomodernizacja a cechy budynku pasywnego

Niektórych charakterystycznych cech budynków pasywnych nie jesteśmy w stanie zmienić:

1. Domy pasywne charakteryzują się jak najbardziej zwartą i prostą budową (najlepiej na planie kwadratu), tak aby zminimalizować liczbę narożników przez które ucieka najwięcej ciepła. 

2. Dach powinien być jedno- lub dwuspadowy, gdyż przez każde połączenie między spadami tracimy ciepło. 

3. Liczba kondygnacji ma być jak najmniejsza. Im więcej kondygnacji, tym więcej potrzebujemy energii do ogrzania. Modelowym budynkiem pasywnym nie jest dom parterowy, lecz piętrowy z poddaszem użytkowym. Znaczna część ciepła w domu parterowym ucieka przez dach, a w domu z poddaszem część ciepła ogrzeje górną kondygnację.

4. Unika się również balkonów, ganków i nieogrzewanych piwnic.

5. Przy budowie energooszczędnych domów stosuje się fundamenty z izolacją termiczną. 

6. Pomieszczenia użytkowe typu sypialnia, kuchnia powinny się znajdować po stronie południowej, a ewentualne przestrzenie nieogrzewane (garaż, warsztat) po stronie północnej. Takie rozmieszczenie zwiększy zyski ciepła poprzez promieniowanie słoneczne. Po stronie północnej lepiej, by znajdowało się mniej okien niż po stronie południowej.

Wyremontowanie domu, który nie spełnia powyższych warunków konstrukcyjnych jest czasami niemożliwe. Zmiana rozmieszczenia pomieszczeń, kształtu dachu musiałaby się wiązać z ogromnymi kosztami inwestycyjnymi. W praktyce mogłoby się okazać, że tańszą opcją jest wybudowanie nowego domu.

• Zobacz również: Pompa ciepła w instalacji hybrydowej – szanse i ograniczenia

Co jednak możesz zrobić?

Istnieje jednak wiele sposobów, które pozwolą zminimalizować straty ciepła i obniżyć rachunki za ogrzewanie.

Warto zastanowić się nad ociepleniem ścian zewnętrznych, dachu, stropu i fundamentów. W praktyce najłatwiejsza do wykonania jest izolacja ścian i nie wymaga skomplikowanego remontu. Jeśli dom posiada izolację na ścianach, która w wyniku upływu czasu nie spełnia już swojej roli, to możemy zmienić ją na nową. Współczesne materiały izolacyjne są lepszej jakości od tych, które były produkowane 20 czy 30 lat temu, a ponadto chronią przed wilgocią. Przykładami takich tworzyw są: wełna mineralna, pianka poliuretanowa, styropian lub celuloza. 

Okna można zmienić na takie, które posiadają więcej szyb i przestrzeni wypełnionych gazem szlachetnym. W celu eliminacji mostków cieplnych, montuje się je wysunięte w warstwę ocieplenia. Montaż wentylacji mechanicznej z rekuperacją umożliwi nam na odzyskanie części ciepła w zimie. 

Pomocne może być instalacji OZE, czyli fotowoltaiki, pompy ciepła czy też kolektorów słonecznych. Dzięki obniżeniu zależności od energii sieciowej po pierwsze zwiększymy swoje bezpieczeństwo energetyczne, a po drugie dostarczymy energii z darmowego źródła. Istnieje szereg programów dotacyjnych, tj, Czyste Powietrze, Mój Prąd czy Moje Ciepło, które pozwalają na dofinansowanie urządzeń grzewczych i ocieplenia. 

Podane rozwiązania są niewątpliwie ważnym aspektem, jeśli chodzi o termoizolację budynku, jednakże nie sprawią one, że straty ciepła spadną do minimum, gdyż to przez bryłę budynku tracimy najwięcej. Mimo, że w niektórych przypadkach nigdy nie przekształcimy domu na pasywny, to zastosowanie różnych rozwiązań technologicznych pomoże nam zmniejszyć koszty ogrzewania.

Źródła: kotly.pl, budujemydom.pl, jan-mrugacz.pl.

Materiał został przygotowany przez Koło Naukowe Nova Energia, AGH.
Jakub Fornal