Wyjaśnijmy więc, skąd gminy mogą pozyskiwać fundusze. ELENA, czyli European Local Energy Assistance, jest inicjatywą nadzorowaną przez Europejski Bank Inwestycyjny, powołaną w ramach programu "Inteligentna Energia – Europa II", którą finansuje Unia Europejska za pośrednictwem programu Horyzont 2020.

“Na efektywność energetyczną przeznaczono 11,7 mld euro, w tym 3,85 miliarda euro, w ramach programów regionalnych wybranych województw, ze Społecznego Funduszu Klimatycznego, który ruszy w Polsce od 2026 roku. Środki są udostępniane w procedurach konkursowych. Dlatego warto zawczasu przygotować dobre projekty do wsparcia inwestycji, by być na początku kolejki. Do tego idealnie nadaje się instrument ELENA” – twierdzi Marcin Janiak, zastępca dyrektora Departamentu Funduszy Europejskich w resorcie klimatu i środowiska.

Miliardy dla gmin w ramach programu ELENA

W latach 2023-2032 łączna kwota funduszy europejskich na zieloną transformację w Polsce to ok. 114 mld zł. Środki przyznane w ramach programu ELENA można wykorzystać w trzech głównych dziedzinach: wspierania efektywności energetycznej i inwestycji w źródła energii odnawialnej, takie jak oświetlenie uliczne czy systemy ogrzewania miejskiego, poprawiania efektywności energetycznej budynków, zarówno tych publicznych, jak i mieszkalnych, oraz rozwijania innowacyjnych rozwiązań w obszarze transportu publicznego w miastach.

Jak podkreśla prof. Teresa Czerwińska, wiceprezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), w roku ubiegłym EBI zaangażował kwotę 1 miliarda euro w projekty inwestycyjne na terenie Polski. Podniesienie efektywności energetycznej stanowi istotny komponent procesu transformacji sektora energetycznego. Program ELENA stanowi doskonałe narzędzie, którego celem jest udzielanie wsparcia instytucjom rządowym, miastom i regionom, podmiotom z branży energetycznej, jak i również partnerom finansowym w przygotowywaniu projektów inwestycyjnych.

“W Polsce jest 12 projektów ELENA, zdajemy sobie sprawę, że potrzeby w zakresie finansowania efektywności energetycznej są znacznie większe, dlatego gotowi jesteśmy, żeby zwiększyć nasze zaangażowanie finansowe” - przypomina Czerwińska. 

Skuteczne projekty mogą skłonić gminy do inwestycji w kluczowe elementy rozbudowy infrastruktury, takie jak publiczne oświetlenie, zrównoważony transport publiczny, energia ze źródeł odnawialnych i wiele innych.

Przykładowi beneficjenci 

Wśród samorządów, które już skorzystały z tego rodzaju wsparcia, znajdują się przykładowo Godziszów oraz Nałęczów. Środki pochodzące z unijnej inicjatywy ELENA przeznaczone są na przygotowanie niezbędnej dokumentacji wymaganej do realizacji projektów proekologicznych. Koszty sporządzenia dokumentacji pokrywa się w 90% ze środków pochodzących z inicjatywy ELENA, a jedynie w 10 procentach przez samorządy.

Ponadto w chwili obecnej, Bank Ochrony Środowiska (BOŚ) stanowi jedyny bank w Polsce, który posiada uprawnienia do udzielania wsparcia jednostkom samorządu terytorialnego w zakresie przygotowywania i finansowania dokumentacji technicznej w ramach tego programu.

Źródło: Portal Samorządowy, EBI.