Wstępne porozumienie w sprawie zwiększenia udziału energii odnawialnej w UE do 42,5% do 2030 r. oznacza, że państwa członkowskie UE będą musiały zwiększyć swoje inwestycje w źródła energii odnawialnej, takie jak energia słoneczna, wiatrowa, geotermalna, wodna i biomasa, aby osiągnąć ten cel. Ostateczny cel wynosi 45%, ale jest to orientacyjny cel, a nie oficjalny cel UE.

Negocjatorzy Rady i Parlamentu Europejskiego wstępnie uzgodnili bardziej ambitne cele sektorowe w transporcie, przemyśle, budynkach oraz systemach ciepłowniczych i chłodniczych. Celem cząstkowych celów jest przyspieszenie integracji odnawialnych źródeł energii.  

Budynki, ogrzewanie i chłodzenie

Zacznijmy od sektora budynków, ogrzewania i chłodzenia. Wstępna umowa dotyczy orientacyjnego celu, aby w 2030 r. co najmniej 49% energii zużywanej w budynkach pochodziło z źródeł odnawialnych. Planuje się stopniowe zwiększanie celów odnawialnych źródeł energii dla ogrzewania i chłodzenia, z wiążącym wzrostem o 0,8% rocznie na poziomie krajowym do 2026 r., a następnie 1,1% od 2026 r. do 2030 r. Minimalna średnia stawka obowiązująca wszystkie państwa członkowskie zostanie uzupełniona o dodatkowe, orientacyjne podwyżki, które będą wyliczone indywidualnie dla każdego z państw członkowskich.

Bioenergia

Umowa tymczasowa wzmacnia kryteria zrównoważonego rozwoju w zakresie wykorzystania biomasy do celów energetycznych, aby zmniejszyć ryzyko niezrównoważonej produkcji bioenergii. Stosuje zasadę kaskadową, aby upewnić się, że biomasa jest wykorzystywana zgodnie z jej najwyższą ekonomiczną i środowiskową wartością dodaną.

Biomasa jest materiałem organicznym, takim jak rośliny lub odpady rolnicze, które mogą być przetwarzane na energię. Wraz z rozwojem gospodarki niskoemisyjnej, bioenergia ma coraz większe znaczenie jako alternatywny źródło energii, ale zastosowanie biomasy do celów energetycznych może stanowić zagrożenie dla środowiska naturalnego, jeśli nie jest stosowana w sposób zrównoważony.

Umowa tymczasowa wprowadza zasadę kaskadową, co oznacza, że biomasa powinna być najpierw wykorzystywana do celów o najwyższej wartości dodanej, takich jak produkcja żywności lub materiałów budowlanych, zanim zostanie wykorzystana do produkcji energii. To zapewni, że biomasa jest wykorzystywana w sposób ekonomicznie i ekologicznie zrównoważony. W ten sposób, umowa ma na celu zmniejszenie ryzyka niezrównoważonej produkcji bioenergii, co przyczynia się do walki ze zmianami klimatu i ochrony środowiska naturalnego.

Przemysł

Tymczasowe porozumienie zabiera też głos w sprawie przemysłu i przewiduje, że przemysł będzie zwiększał wykorzystanie energii odnawialnej rocznie o 1,6%. Uzgodniono, że do 2030 r. 42% wodoru wykorzystywanego w przemyśle powinno pochodzić z paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego (RFNBO), a do 2035 r. 60%.

Umowa wprowadza możliwość obniżenia przez państwa członkowskie wkładu RFNBO w użytkowanie przemysłowe o 20% pod dwoma warunkami:

- jeśli krajowy wkład państw członkowskich w wiążący ogólny cel UE jest zgodny z ich oczekiwanym wkładem

- udział wodoru z paliw kopalnych zużywanego w państwie członkowskim nie przekracza 23% w 2030 r. i 20% w 2035 r.

Jak napisano wyżej, umowa wprowadza również możliwość obniżenia przez państwa członkowskie wkładu RFNBO w użytkowanie przemysłowe o 20%, pod warunkiem, że krajowy wkład państw członkowskich w wiążący ogólny cel UE jest zgodny z ich oczekiwanym wkładem, a udział wodoru z paliw kopalnych zużywanego w państwie członkowskim nie przekracza 23% w 2030 roku i 20% w 2035 roku. To pozwala na elastyczność dla państw członkowskich w realizacji celów, jeśli spełniają one określone kryteria. Jednocześnie, ograniczenie wykorzystania paliw kopalnych przyczynia się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia wpływu przemysłu na środowisko naturalne.

Szybsze pozwolenia na projekty

Tymczasowa umowa obejmuje też  przyspieszone procedury wydawania pozwoleń dla projektów energii odnawialnej. Celem jest przyspieszenie wdrażania energii odnawialnej w kontekście unijnego planu REPowerEU mającego na celu uniezależnienie się od rosyjskich paliw kopalnych po rosyjskiej inwazji na Ukrainę.

Państwa członkowskie zaprojektują obszary akceleracji OZE, w których projekty OZE przechodziłyby uproszczony i szybki proces wydawania pozwoleń. Zakłada się również, że wykorzystanie OZE leży w „nadrzędnym interesie publicznym”, co ograniczyłoby podstawy prawnych sprzeciwów wobec nowych instalacji.

Co dalej?

Osiągnięte wstępne porozumienie polityczne zostanie najpierw przedłożone przedstawicielom państw członkowskich UE w Komitecie Stałych Przedstawicieli w Radzie, a następnie w Parlamencie do zatwierdzenia. Następnie dyrektywa będzie musiała zostać formalnie przyjęta przez Parlament, a następnie Radę, zanim zostanie opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE i wejdzie w życie.

Wniosek dotyczący przeglądu dyrektywy w sprawie energii odnawialnej, wraz z innymi wnioskami, dotyczy energetycznych aspektów transformacji klimatycznej UE w ramach pakietu „Fit for 55”. Pakiet ten ma na celu dostosowanie unijnych ram prawnych dotyczących klimatu i energii do celu neutralności klimatycznej na 2050 r. oraz celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 % do 2030 r. w porównaniu z poziomem z 1990 r.

Ponadto w ramach planu REPowerEU Komisja zaproponowała w dniu 18 maja 2022 r. szereg dodatkowych ukierunkowanych zmian dyrektywy w sprawie energii odnawialnej, aby odzwierciedlić ostatnie zmiany w krajobrazie energetycznym. Elementy wniosku zostały włączone do zawartego dzisiaj porozumienia.

Obecna dyrektywa OZE, obowiązująca od grudnia 2018 r. Określa ona cel na poziomie UE, jakim jest 32% udziału energii odnawialnej w całkowitym.

Wdrożenie tego celu wymagać będzie inwestycji w nowe technologie i infrastrukturę energetyczną. Będzie to również wymagało większych nakładów finansowych i politycznych ze strony państw członkowskich UE. Pamiętajmy jednak, że zwiększenie inwestycji w energię odnawialną może przynieść wiele korzyści, w tym zmniejszenie zależności UE od importu paliw kopalnych, zwiększenie konkurencyjności UE na rynku światowym i stworzenie nowych miejsc pracy.

Źródło: UE