Wykonawcy nie dostają pieniędzy w programie Czyste Powietrze – Komisja Sejmowa przygląda się sprawie

• Kryzys w programie Czyste Powietrze: Podczas posiedzenia Komisji Ochrony Środowiska (24 kwietnia 2025 roku) przedsiębiorcy alarmowali o poważnych zatorach finansowych i administracyjnych, które zagrażają funkcjonowaniu firm z sektora OZE i termomodernizacji.
• Niewypłacone środki i brak informacji: Firmy skarżą się na wielomiesięczne opóźnienia w wypłatach, niejasne procedury i brak dostępu do informacji o statusie rozliczeń – mimo że to im należą się środki za wykonane prace.
• Potrzeba natychmiastowych działań: Ministra klimatu zapowiedziała osobiste rozpatrzenie zgłoszonych problemów, jednak brak systemowych rozwiązań i niefortunna komunikacja z wykonawcami tylko pogłębiają kryzys i poczucie bezradności w branży.

Niepokojące sygnały płyną od przedsiębiorców – ich sytuacja nie wygląda dobrze

Przedsiębiorcy głośno domagają się rozwiązania problemu zatorów finansowych i administracyjnych. Ostrzegają, że sytuacja może doprowadzić do fali bankructw w sektorze OZE i termomodernizacji. Problemy te coraz mocniej uderzają w firmy realizujące inwestycje w ramach programu Czyste Powietrze.

W trakcie posiedzenia Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa stronę społeczną reprezentowali właściciele niektórych firm wykonawczych. Jedna z uczestniczek spotkania nie wytrzymała napięcia. Zaczęła krzyczeć w stronę członków komisji i przedstawicieli Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Jej wybuch frustracji odzwierciedla szerszy problem, z którym boryka się wielu przedsiębiorców – brak płatności za wykonane prace, nawet przez kilka miesięcy.

Choć ministra klimatu i środowiska zapewnia, że nie posiada informacji o zaległościach przekraczających rok, przedsiębiorcy twierdzą co innego. Wskazują, że nie otrzymują należnych środków od dłuższego czasu. Opóźnienia te coraz mocniej wpływają na ich płynność finansową i zdolność do dalszego funkcjonowania.

Sytuacja wydaje się na tyle poważna, że Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała osobiste rozpatrzenie zgłoszonych wniosków. Przedsiębiorcy usłyszeli to bezpośrednio podczas posiedzenia Komisji. Wszystko wskazuje na to, że ministra rzeczywiście szybko przystąpiła do działania. Za pośrednictwem platformy X podzieliła się pierwszymi informacjami dotyczącymi podjętych kroków.

Według przedstawicieli resortu problem wynika z wcześniejszych niedoborów budżetowych programu. Obecna ekipa musiała uzupełnić braki finansowe po objęciu władzy. Brak zapewnionych środków doprowadził do czasowego wstrzymania wypłat oraz ograniczenia działania programu Czyste Powietrze. Sytuację dodatkowo pogorszyła konieczność zmiany regulaminu programu. Prace nad nowymi zasadami spowodowały wstrzymanie naboru wniosków na kilka miesięcy. Te opóźnienia jeszcze bardziej osłabiły tempo realizacji inwestycji i pogłębiły problemy firm działających w sektorze.

Procedury są niejasne, brakuje też informacji

Fakty okazują się bardziej złożone, niż przedstawia to resort klimatu. Choć ministerstwo podkreśla, że nie istnieją firmy z zaległościami przekraczającymi rok, wielu przedsiębiorców alarmuje o poważnych opóźnieniach. Część z nich czeka na środki od kilku miesięcy i stoi na skraju upadłości.

Wykonawcy donoszą, że Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej coraz częściej odrzucają przedstawione przez nich rozliczenia. Jako podstawę decyzji wykorzystują wewnętrzne tabele z kosztami referencyjnymi. Dokumenty te nie są częścią oficjalnego regulaminu programu, a mimo to decydują o akceptacji lub odrzuceniu rozliczenia. Przedsiębiorcy podkreślają, że brakuje podstaw prawnych do takiego działania. Czują się przez to potraktowani niesprawiedliwie i bezbronnie wobec urzędniczej uznaniowości.

Regulamin programu określa maksymalny czas na rozpatrzenie wniosków, jednak terminy te są regularnie przekraczane. Opóźnienia te prowadzą do poważnych zatorów finansowych, które dotykają wykonawców realizujących inwestycje.

Pojawia się także kolejny problem. Fundusze odmawiają firmom informacji o statusie rozliczeń. Tłumaczą to tym, że przedsiębiorcy nie są stroną umowy – mimo że to do nich mają trafić środki za wykonane usługi. Dla wielu firm taka praktyka jest całkowicie niezrozumiała i bardzo frustrująca. Czują się wykluczeni z procesu, od którego zależy ich dalsze funkcjonowanie.

Przyszłość programu Czyste Powietrze

Podczas wspomnianej komisji ministra klimatu i środowiska, Paulina Hennig-Kloska, zamiast od razu odnieść się do obaw przedsiębiorców, zaprezentowała przypadki oszukańczych realizacji. Pokazała m.in. źle zamontowane pompy ciepła oraz termomodernizacje przeprowadzone w zrujnowanych budynkach. Choć tego typu nadużycia rzeczywiście miały miejsce i wymagają reakcji, wielu obserwatorów uznało tę prezentację na wybitnie niefortunną.

W sali znajdowali się bowiem uczciwi przedsiębiorcy, których działalność wisi na włosku przez zatory finansowe i administracyjne. Zamiast wsparcia i rozmowy o rozwiązaniach, zostali zrównani z nieuczciwymi wykonawcami. Tego typu wystąpienie nie tylko nie odpowiedziało na pilne pytania, ale dodatkowo pogłębiło poczucie niezrozumienia i braku zaufania.

Warto podkreślić, że nadużycia w programie Czyste Powietrze to niewielki odsetek wszystkich realizacji. Stanowią one promil inwestycji, podczas gdy problemy z opóźnieniami w wypłatach dotyczą znacznej części wykonawców. Zdecydowana większość firm działa zgodnie z przepisami, profesjonalnie i uczciwie. Dziś wiele z nich znalazło się w dramatycznej sytuacji. Muszą wybierać między rezygnacją z udziału w programie a ogłoszeniem upadłości.

To sytuacja, której można było uniknąć. Wystarczyłoby, aby mechanizmy kontroli i wypłat działały w sposób sprawny, przejrzysty i zgodny z obowiązującymi zasadami.

Trzeba działać szybko

Czwartkowe posiedzenie komisji miało na celu nie tylko wysłuchanie strony społecznej, ale również wypracowanie konkretnych rozwiązań. Kluczowym celem było natychmiastowe odblokowanie środków oraz usprawnienie procesów administracyjnych, które obecnie stanowią poważną barierę dla realizacji inwestycji.

Program Czyste Powietrze to jeden z najważniejszych filarów walki ze smogiem w Polsce. Ma także ogromne znaczenie dla poprawy efektywności energetycznej budynków. Aby jednak program mógł skutecznie spełniać swoje założenia, konieczne są jasne i przejrzyste procedury. Nie mniej istotne są sprawne wypłaty środków oraz realne wsparcie dla firm wykonawczych, które stanowią operacyjne zaplecze całego systemu.

Jeżeli obecne trudności nie zostaną szybko rozwiązane, skutki mogą być poważne. Zagrożona jest nie tylko przyszłość wielu małych i średnich firm, ale także skuteczność całego programu. To moment, w którym potrzebne są szybkie decyzje, konsekwentne działania i autentyczny dialog z branżą.

Źródło: GLOBENERGIA.